Munarmedia.kz 24.11.2025 / Астана / Талибтер билігіндегі Ауғанстан ірі метамфетамин өндіру аймағына айналу үстінде. Халықаралық құрылымдар елдегі өндірістік қуаттың өсіп, есірткіні
Орталық Азияға, Пәкістанға және Ресейге бағыттайтын тұрақты арналардың қалыптасқанын тіркеп отыр.
БҰҰ Есірткі және қылмыс жөніндегі басқармасы 2023 жылы-ақ Ауғанстан жаңа жаһандық метамфетамин өндірушісіне айналуы ықтимал екенін ескерткен еді. Бүгінде ауған метамфетамині Еуропалық одақ елдерінде, Оңтүстік-Шығыс Азия мемлекеттерінде және Шығыс Африка бағытында анықталып жатыр.
Халықаралық есірткі айналымын бақылау комитетінің мәліметінше, өндірістің жылдам кеңеюі көрші мемлекеттер үшін тікелей қауіп төндіреді. Елде дамыған фармацевтика болмағандықтан, ауған өндірушілері балама тәсіл қолданады: метамфетамин синтездеуге қажетті эфедрин жаппай өсетін эфедра бұтасынан алынады. Бұл технологиямен алғашқы тәжірибелер 2015 жылы басталған, ал бірнеше жыл ішінде эфедра жаңа индустрияның негізгі шикізатына айналды.
Ауған метамфетаминінің өзіндік құны өте төмен, табыстылығы жоғары. Сапасы ұқсас өніммен салыстырғанда, ол Оңтүстік-Шығыс Азияда өндірілетін метамфетаминнен он есе арзан. Мәселен, 2021 жылы Баква ауданының өзінде-ақ айналым көлемі 240 миллион долларға жеткен. Героина нарығы құлдырағаннан кейін қаржылық ресурстан айрылған қозғалыс өкілдері табысы жоғары синтетикалық есірткілерге ығыса бастады. Бұл үрдіс Сириядағы тәжірибені еске салады, онда синтетикалық препараттар өндірісі Асад режимінің негізгі кіріс көздерінің бірі болған.
Ауғанстандағы синтетикалық есірткі өндірісінің өсуі аймақтық қауіпсіздік ландшафтын өзгертіп жатыр. Шикізаттың қолжетімділігі мен төмен шығындар есірткі тізбегінің көрші елдерге, одан әрі әлемнің басқа аймақтарына таралуына жол ашады. Алдағы үдерістер Ауғанстан төңірегіндегі мемлекеттердің бағыты мен олардың негізгі маршруттарда бақылау орнату мүмкіндігіне байланысты болмақ.
Талибтер әдеттегідей есірткі өндірісінің ұлғайғанын жоққа шығаруы мүмкін, алайда тәжік-ауған шекарасындағы контрабанданы тоқтату жағдайлары бұл мәлімдеулерге сәйкес келмейтінін көрсетіп отыр.
Қазақстанға да бұл мемлекетпен шекараны бекемдеп, қатаң бақылау орнатқаны жөн болар.