Кеше Халықаралық атом энергиясы агенттігінің (МАГАТЭ) басқарма отырысы Иран мен еуропалық «үштік» ортақ мәмілеге келе алмағанын көрсетті.
МАГАТЭ Тегеранды «ядролық шиеленісті төмендетуге және ядролық қару алуға бағытталған қауіптерден бас тартуға» шақырды. Бұған қоса, Ұлыбритания, Германия және Франция Иранды 60%-ға дейін байытылған уран қорларын жоюға үндеді.
Еуропалық елдердің бұл талаптарына жауап ретінде Иран үкіметі уранды байытуға арналған жаңа центрифугалардың едәуір санын іске қосатынын мәлімдеді.
Еуропа президент Пезешкиан мен сыртқы істер министрі Арагчидің Тегеранда Рафаэль Гроссимен өткен кездесулерінде берген уәделеріне қанағаттанбаған сияқты. Иран тарапы МАГАТЭ-мен қарым-қатынасты сақтап қалуға тырысып, уранды байыту деңгейін 60%-да ұстайтынын ресми түрде мәлімдеген еді.
Алайда, Еуропа елдері Иранның бұған дейін берген уәделерін орындамағанын алға тартып, сонымен қатар, Иранның Украинадағы соғысқа байланысты Ресейді қолдауын сынға алды. Байден әкімшілігі еуропалық елдерді Иранмен келіссөздерді жалғастыруға көндіргенімен, АҚШ-та әкімшілік ауысып жатыр, ал Еуропа Дональд Трамп билікке келгенше Иранға қатаң ұстанымын көрсетуді жөн көргендей.
Тегеран да өз дәлелдерін алға тартуда. 2018 жылы Дональд Трамп АҚШ-ты ядролық келісімнен шығарғанда, Еуропа елдері Иранға келісімді сақтауға шақыра отырып, қолдау көрсетуге уәде берген болатын. Алайда Еуропаның АҚШ-қа қарсы тұра алмайтыны анықталды. Соның нәтижесінде, Еуропа келісімді сақтау үшін ешқандай нақты қадам жасай алмады.
Енді Трамп билікке қайта оралды, ал Иранның реформашыл үкіметі Вашингтонмен келіссөздердегі өз ұстанымдарының әлсірегенін түсінеді. Сондықтан Иран еуропалық елдердің қолдауын алуға тырысуда. Сонымен бірге, Иранның ішінде ядролық мәселеде ымыраға келуге қарсы консервативті топтар бар.
Осылайша, Трамптың қайта билікке келуімен қатар, Пезешкиан өз ішіндегі консервативті қарсыластарын да тыныштандыруы керек, бірақ бұл оңай шаруа емес. Оның үстіне, бұл мәселеде Пезешкианның жалғыз «одақтасы» саналатын Еуропа елдері Тегеранға қатысты қатаң саясат ұстанып отыр.