Ақшаны қайтару жолдары және осындай қателіктердің алдын алу
Қате ақша аударымы – кез келген адамның басына түсуі мүмкін жағымсыз жағдай. Кейде бұл – есепшот немесе телефон нөмірін теру кезіндегі қарапайым қате, ал кейде – мүлде басқа адамға ақша жіберіп қою. Мұндай жағдайда қаражатты қайтару қиынға соғуы мүмкін, әсіресе, егер алушы байланысқа шықпаса.
Қате аударым дегеніміз не?
Қате аударым – жіберушінің мұқият қарамағандықтан немесе техникалық ақаудың салдарынан ақшаны басқа алушыға жіберуі. Мұндай жағдайлар келесі себептерден орын алуы мүмкін:
- карта немесе телефон нөмірін қате теру;
- жылдам төлем жүйесі (ЖТЖ) арқылы басқа қолданушыға қаражат жіберу;
- банктің мобильді қосымшасы арқылы қате аударым жасау;
- жүйелік ақауға байланысты белгілі бір соманы екі рет аудару;
- өзгерген немесе ескірген реквизиттерге ақша аудару.
Ең маңыздысы – барлық қате аударымдарды бірден қайтару мүмкін еместігін түсіну. Егер ақша алушының шотына түскен болса, оны қайтару процесі күрделене түседі.
Қателесіп ақша жіберсеңіз, не істеу керек?
1-қадам: Банкіңізге дереу хабарласыңыз
Егер аударым жасалғаннан кейін қателігіңізді бірден байқаған болсаңыз, тез арада банкіңізге хабарласыңыз. Кейбір жағдайларда, әсіресе егер транзакция әлі өңделмеген болса, банк аударымды кері қайтаруы мүмкін.
Банкпен тезірек байланысу жолдары:
- Мобильді қосымшадағы чат арқылы;
- Банктің жедел қолдау қызметіне қоңырау шалу арқылы.
Егер ақша сіздің шотыңыздан шешіліп, алушының шотына түскен болса, басқа шешімдер қарастыру қажет.
2-қадам: Алушымен байланысуға тырысыңыз
Егер сіз ақшаны қателесіп басқа адамға жіберсеңіз, алушының байланыс ақпаратын (мысалы, мобильді банк немесе төлем тарихы арқылы) тауып, тікелей хабарласыңыз. Жағдайды сыпайы түсіндіріп, ақшаны қайтаруды сұраңыз.
Егер алушы жауап бермесе ше?
Бұл жағдайда, банкке хабарласып, алушымен байланыс орнатуын сұрауға болады.
3-қадам: Ақша жіберілген банктің қолдау қызметіне жазыңыз
Егер алушымен тікелей байланысу мүмкін болмаса, қаражат жіберілген банктің қолдау қызметіне өтініш жазыңыз. Банк алушыға сіздің сұранысыңыз туралы хабарлап, ақшаны ерікті түрде қайтаруын ұсынуы мүмкін.
Қандай ақпарат қажет?
- Аударымның күні мен уақыты;
- Сомасы;
- Ақша жіберілген шот немесе карта нөмірі;
- Қателіктің сипаттамасы.
4-қадам: Егер алушы ақшаны қайтарудан бас тартса, заңды шараларды қолданыңыз
Егер алушы қаражатты қайтармаса, онда бұл жағдай Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне сәйкес "негізсіз баю" деп қарастырылады. Бұл жағдайда сіз:
- Алушыға ресми сотқа дейінгі шағым жіберуіңіз керек;
- Ақша аударылғанын дәлелдейтін банктік үзінді көшірмелерді жинау қажет;
- Сотқа талап арыз беруіңізге болады.
Сот көп жағдайда ақшаны қайтару туралы шешім шығарады, бірақ бұл процесс бірнеше айға созылуы мүмкін.
Егер сізге қателесіп ақша аударылса, не істеу керек?
Кейде жағдай керісінше орын алады – сізге күтпеген жерден ақша түседі. Мұндай жағдайда бұл қаражат сізге тиесілі емес екенін түсіну маңызды. Оны пайдаланудың заңдық салдары болуы мүмкін.
Не істеу керек?
- Банкіңізге хабарласып, белгісіз қаражаттың түскені туралы хабарлаңыз;
- Бұл ақшаны жұмсамауға тырысыңыз;
- Банк тарапынан ресми сұранысты күтіңіз – егер жіберуші қаражатты қайтару туралы өтініш жасаса, ақша автоматты түрде шешіліп алынуы мүмкін.
Егер ақша жіберуші – алаяқ болса?
Алаяқтар кейде "қате аударым" схемасын пайдаланады. Олар аз мөлшерде ақша жіберіп, оны басқа шотқа қайтарып жіберуіңізді сұрайды. Бұл:
- ақшаны жылыстату әрекеті болуы мүмкін;
- қаржы пирамидасының қатысушысы ету амалы болуы мүмкін;
- сіздің жеке мәліметтеріңізді алу мақсатында жасалуы мүмкін.
Абай болыңыз!
- Мұндай жағдайда аударымды кері жіберуге асықпаңыз;
- Банкке хабарлап, бұл қаражаттың қайдан келгенін анықтауды сұраңыз;
- Егер бұл шынымен қате аударым болса, бірақ жіберуші сізбен байланыспаса, банкіңізге ресми өтініш жазып, қаражатты кері қайтаруға келісетініңізді хабарлаңыз. Банк заңға сәйкес қайтару рәсімін орындайды.
Қате аударымдардың алдын алу жолдары
✅ Аударым жасамас бұрын реквизиттерді екі рет тексеріңіз. Әсіресе, егер сіз үлкен сома жіберіп жатсаңыз, асықпаңыз.
✅ SMS немесе биометриялық растауды пайдаланыңыз. Бұл кездейсоқ төлемдердің алдын алады.
✅ Тұрақты аударымдар үшін шаблондар жасаңыз. Бұл карталар мен шот нөмірлерін қате енгізудің алдын алады.
✅ Аударымдар үшін лимит орнатыңыз. Көптеген банктер бір төлемнің максималды сомасын шектеуге мүмкіндік береді.
✅ Аударым түбіртектерін сақтаңыз. Егер дау туындаса, сізде аударым жасалғанын дәлелдейтін құжаттар болады.
Қорытынды
Егер сіз қате аударым жасасаңыз, бастысы – дүрбелеңге түспеңіз. Бұл жағымсыз, бірақ шешуге болатын мәселе. Ең бастысы – жылдам әрекет ету:
🔹 Бірден банкіңізге хабарласыңыз;
🔹 Алушымен байланысуға тырысыңыз;
🔹 Қажет болса, заңдық шараларды қолданыңыз.
Егер сізге күтпеген жерден ақша түссе, оны пайдалануға асықпаңыз – бұл заңдық мәселелерге әкелуі мүмкін!