Қазақстан автомобиль жолдары желісінің ұзындығы бойынша Орталық Азияда көшбасшы болып табылады, оның ұзындығы 128 мың км-ден асады. Алайда, Глобалдық бәсекеге қабілеттілік индексі бойынша 2023 жылы елдің жолдарының сапасы 93-орында тұр.
2024 жылдың соңында көлік және коммуникациялар министрі Марат Карабаев өткен жылы жөндеуден өткен 12 мың км жолдың 7 мың км-інде жұмыстар толық аяқталғанын мәлімдеді. 2029 жылға дейін тағы 8 мың км автомобиль жолдарын қайта жаңарту жоспарланып отыр.
Жаңа платалы автобан жүйесінің енгізілуі де жол сапасының жақсаруына әсер еткені айтылды. Министрліктің мәліметі бойынша, әлемдік тәжірибеге сүйеніп, Қазақстанда автокөлік жолдарының санын тез арада көбейтіп жатыр.
Бүгінде елімізде 17 жол бөлімі (жалпы ұзындығы 3,2 мың км) ақылы жолдарға айналды. 2024 жылдың 11 айында ақылы жолдардан түскен табыс 48,4 миллиард теңгені (91,9 млн АҚШ долларын) құрады.
Алайда, бұл оңды жаңалықтың артында бірқатар мәселелер де тұр. Министр 2024 жылдың ортасында ақылы жолдардағы тарифтерді көтеру және олардың санының көбеюі туралы ескерту жасаған болатын. Бұған дейін 2023 жылдың қазан айында жолдар тарифтері 20%-ға артты.
Министрдің айтуынша, ақылы жолдар жүйесін сақтау үшін олардың құны едәуір жоғары болуы керек. Бірақ жергілікті жүргізушілер үшін жеңілдіктер қарастырылмақ, ал транзиттік көліктер толық төлем жасайды. Жоспар бойынша, бұл өзгерістер 2025 жылы енгізілуі мүмкін.
Сонымен қатар, министрлік ақылы жолдарды уақытында төлемегендерге айыппұл енгізуді жоспарлап отыр. Шетелдік нөмірі бар көліктерге қатысты қатаң шаралар қолданылып, тиісті төлем уақытында жасалмаса, көлік айып тұрағына қойылуы мүмкін. Әрі қарай Қазақстаннан шығу үшін көлік иесі қарызын төлегеннен кейін ғана елден шыға алады.
Әлеуметтік желілерде жүргізушілер: «Алдымен сапалы жол жасау керек, содан кейін ғана тарифтерді көтеру керек. Қазір жолаушылар сапалы жолды күтіп отыр, оның орнына бағаларды екі есе арттыруды күтуде. Министр Астанадан шығатын кез келген жолды жүріп өтіп, халықтың наразылығын көруі керек. Жолдар жақсы жаққа өзгерген жоқ. Олар жөнделеді, бірақ сапасы жақсармайды», — деп жазады.
Қазіргі тарифтер мен жол сапасына көңілі толмайтын жүргізушілер министрліктің есептеріне күмәнмен қарайды. Мемлекет қазақстандық көлік жүргізушілерінің сынына «панацея» деп аталатын платалы жолдар жүйесінің керісінше әсерін сезініп отыр.