2024 жылдың 25 желтоқсанында «Азербайджандық әуе жолдары» (AZAL) компаниясының Embraer ұшағы, көпшілікке белгілі болғандай, Ресейдің әуе қорғаныс күштері тарапынан атып түсірілген болуы мүмкін. Бұл оқиға Ресей мен Азербайджан арасындағы қатынастардың жаңа парадигмасын қалыптастыруы мүмкін. Тарихи тұрғыда, бұрынғы кеңестік республикалар Ресейдің ықпалында болып келген болса, енді екіжақты келісімдерге негізделген неғұрлым күрделі жүйе қалыптасып келеді. Азербайжан президенті Ильхам Әлиев бұл трагедияны жасырудан бас тартып, оны халықаралық аренада көтеруде.
Қазақша айтқанда, бұл апат тек қана өкінішті оқиға емес, сонымен қатар Кремль мен бұрынғы кеңестік республикалар арасындағы қатынастардың жаңа форматына өтуінің символына айналуы мүмкін. Президент Әлиев Ресейдің өз қателігін мойындауын талап етіп, бұл оқиғаны толық зерттеу қажеттігін қатаң түрде мәлімдеді. Ал Ресей бұл мәселеден бас тартып, оны жабуға тырысты.
Азербайжанда бұл апат кеңінен жарияланды, ол 2024 жылдың басты оқиғаларының біріне айналды. Елде ұлттық аза тұту күні жарияланып, қоғамдық пікір Ресейден кешірім сұрауды талап етті. Ресейдің билігі апатқа жауапкершілікті мойындамау үшін түрлі тәсілдер қолданғанымен, Әлиев Бакуде қайтып келіп, Ресейді қатаң сынға алып, апатқа жауапкершілік жүктеді.
Трагедиядан кейінгі кезеңде Әлиевтің Ресейге деген көзқарасы өзгерді. Оның алдында екіжақты қатынастарда достық сипат байқалған болса да, соңғы оқиға жаңа саяси қатынастарды қалыптастыру қажеттігін көрсетті. Әлиев Ресеймен ұзақ мерзімді және ықпалды қарым-қатынастар орнатуға дайын екенін, бірақ өз халқының талабына жауап беруге тиіс екенін түсінді.
Ресейдің Азербайжанға қатысты саясаты соңғы уақытта өзгергенімен, Әлиев әлі де өзінің халықаралық мәртебесін нығайту үшін онымен тең дәрежеде әрекет етуге дайын екендігін көрсетті. Әлиев осы апат арқылы Ресейге әсер ету мүмкіндігіне ие болып, Зангезур дәлізі мен басқа да маңызды мәселелер бойынша Мәскеуге ықпал етуге тырысуы мүмкін.
Бұл жағдайда Әлиев қоғамның қысымына жауап берді. Азербайжан қоғамы мен әлеуметтік желілерде бұл оқиға үлкен наразылық тудырды, әсіресе Ресейдің ішкі мәселелеріне қатысты қабылданған саяси шешімдерге. Әлиев елдің ішкі бірлігін сақтап, өзінің халқының талабын орындау үшін Ресейге қарсы қатаң ұстаным білдірді. Сонымен қатар, бұл Әлиевтің ұлттық бірлік пен патриотизмді нығайтуға бағытталған әрекеті ретінде де қарастырылады.
Сонымен қатар, мұндай саясат ұзақ мерзімді перспективада Әлиевке қиындықтар туғызуы мүмкін. Әлиев ел ішінде өз саяси легитимдігін нығайтып, Ресеймен қарым-қатынастарда өз позициясын қатаң түрде қорғауда. Бірақ Ресей өзінің принциптері мен халықаралық қатынастардағы дәстүрлі саясатын сақтап қалуы мүмкін, бұл екі ел арасындағы болашақ қатынастарды күрделендіруі ықтимал.
Қорытындылай келе, AZAL ұшағының апаты Ресей мен Азербайжан арасындағы қатынастарды жаңа кезеңге өткізген оқиға болды. Әлиев осы апаттан кейін өз елінің ұлттық мүдделерін қорғау үшін күресуге дайын екендігін көрсетті, бірақ бұл ұстаным оның халықаралық аренадағы саясатын өзгертуі мүмкін.