Соңғы жылдары әлемдік сауда қатынастары жаңа деңгейге өтті – ол деңгейде дипломатиялық сыпайылықты экономикалық мүдде, ал серіктестік ниетті тарифтік соққылар алмастырды. АҚШ пен Қытай арасындағы сауда соғысы — осы жаңа кезеңнің ең жарқын мысалы. Бұл тек екі алып экономиканың текетіресі ғана емес, сонымен қатар жаһандық экономикалық тәртіптің қайта құрылу процесі. Reuters агенттігінің мәліметінше, Қытай билігі бұл қақтығысқа кәдімгі әкімшілік ресурспен емес, тіпті "соғыс жағдайына" дайындалғандай қадаммен жауап беріп отыр

Саяси риторикадан нақты әрекетке

Қытай үкіметі тарифтік соғыс жағдайында өз шенеуніктерін "әскери жағдай" тәртібіне көшірді. Бұл шешім — елдің экономикалық қауіпсіздігін әскери қауіпсіздікпен тең қоюының белгісі. Себебі тарифтер – тек баж салығы емес, олар арқылы елдің ішкі өндірісі, экспорты, жұмыспен қамту деңгейі, тіпті әлеуметтік тұрақтылығы да тікелей әсерге ұшырайды.

АҚШ президенті Дональд Трамп әкімшілігінің Қытай тауарларына қарсы енгізген баж салығы Қытай экономикасына айтарлықтай қысым түсірді. Ал Бейжің бұған жауап ретінде ішкі нарықты қорғауға бағытталған шаралар қабылдап, сыртқы саясаттағы белсенділігін күшейтті.

Дипломатиялық майдан: Қытайдың жаһандық қарсы шабуылы

Қытай тек экономикалық қорғанумен шектеліп қоймай, дипломатиялық шабуылға да шықты. Бейжіңнің басты мақсаты — өз ұстанымына қолдау табу, АҚШ-тың тарифтік саясатына халықаралық деңгейде қарсы тұру. Соңғы айларда қытайлық дипломаттар түрлі елдердің үкіметтерімен кездесіп, сауда әділеттілігі, көпжақты келісімдер және БҰҰ нормалары жайлы белсенді үгіт жүргізуде.

Сонымен қатар, Қытай дипломаттары Трамп әкімшілігімен тікелей байланыс орнатуға да әрекет жасады. "Ұтыс бәріне ортақ" қағидаты бойынша сауда қатынасын қалпына келтіру — олардың басты үндеуі болды. Алайда бұл үндеу АҚШ-тың ішкі саяси мүдделері мен электоралды стратегияларына қарсы келіп отыр.

Әлемдік сауда жүйесі мен Қазақстанға әсері

Бұл қақтығыстың жаһандық экономикаға да тікелей әсері бар. Әсіресе шикізатқа, ауыл шаруашылығы өнімдеріне және технологияға тәуелді елдер үшін бұл соғыстың әрбір кезеңі қауіпті. Қазақстан секілді елдер үшін Қытай мен АҚШ арасындағы шиеленіс логистикалық бағыттарға, экспорттық нарықтарға және инвестициялық ағымға ықпал етуі мүмкін.

Қазақстан, Қытаймен стратегиялық серіктес ретінде, сауда бағытында бірқатар ірі жобаларды жүзеге асырып отыр. Ал бұл сауда соғысы осы жобалардың қаржылық тұрақтылығына әсер етуі мүмкін. Сонымен бірге, Қытайдың Азиядағы беделін сақтау үшін көрші елдерге экономикалық жағынан көптеп бет бұруы — Қазақстан үшін жаңа мүмкіндіктерге де жол ашады.

АҚШ пен Қытай арасындағы тарифтік текетірес тек екі алып держава арасындағы экономикалық дау емес. Бұл — әлемдік геосаяси тепе-теңдіктің қайта құрылып жатқанын білдіретін белгі. Қытайдың "әскери жағдайға" бейімделуі — бұл күрестің тек экономикалық емес, стратегиялық сипат алғанын көрсетеді. Осы жағдайда ұтымды әрекет еткен елдер жаһандық өзгерістерден ұтылмай, керісінше жаңа деңгейге көтерілуі мүмкін.