Munarmedia.kz 25.09.2025 /Астана/ Жапония биылғы жылдың соңына дейін «Орталық Азия — Жапония» саммитін өткізуді жоспарлап отыр. Алайда Токионың Түрікменстан, Тәжікстан және Қырғызстанға қатысты көрсеткен салқын көзқарасы аймақтық деңгейдегі саяси дау-дамайға ұласуы мүмкін. Бұл туралы түрікмендік сараптамалық платформа — «Türkmen ýigidi Serdar» жариялады.
2025 жылдың тамыз айының соңында Жапонияның сыртқы істер министрі Такэси Ивая Қазақстан мен Өзбекстанға ресми сапармен барып, осы екі елдің басшыларын алдағы саммитке жеке өзі шақырған. Алайда Орталық Азияның қалған үш елі — Түрікменстан, Тәжікстан және Қырғызстан — мұндай ресми шақыру алған жоқ.
«Орталық Азияның үш мемлекетіне мұндай құрметсіздік көрсету Тәжікстан мен Қырғызстан тарапынан сыртқы істер министрліктері арқылы ресми наразылық нотасына әкелуі әбден мүмкін. Түрікменстан әзірге үнсіз. Бірақ әдеттегідей Ашхабад бұл жағдайды елеусіз қалдырса да, Орталық Азия + Жапония форматындағы ынтымақтастық алаңына айтарлықтай нұқсан келді. Бұл өз кезегінде саммиттің тағы да кейінге шегерілуіне немесе мүлдем өтпеуіне себеп болуы ықтимал», — деп жазады сарапшылар.
Айта кетейік, өткен жылы «Орталық Азия — Жапония» саммиті Жапония премьер-министрі Фумио Кисида Қазақстанға сапарынан бас тартуына байланысты өтпей қалған. Сол кезде ол өз еліндегі жер сілкінісі қаупін ресми себеп ретінде алға тартқан болатын.
«Биылғы жылы саммиттің өтуіне кедергі болатын жаңа себеп — Жапонияның елдерді касталық жүйе бойынша бөлуге бейімділігі болуы мүмкін. <...> Еуразиялық кеңістікте "плюс" қосымшасы бар диалог форматтарына орын қалмауы әбден ықтимал. Әсіресе, егер бұл ‘плюс’ Жапония секілді елден келіп жатса», — деп түйіндейді сарапшылар.
Тарихқа үңілсек, «Орталық Азия — Жапония» диалогы алғаш рет 2004 жылы Токионың бастамасымен құрылған болатын. Алайда арадағы тауар айналымының артуы және басқа да жекелеген алға жылжуларға қарамастан, сарапшылар бұл диалогтың Жапония үшін де, аймақ елдері үшін де елеулі нәтижелер бергенін мойындамайды.