Munarmedia.kz ақпаратық-танымдық медиа портал
N/A Астана
USD 467.29
Menu

Еуропалықтардың Осман халифатында өнеркәсіптік тыңшылық жасағаны туралы тарихи деректер

48



Осман халифатында дамыған өнеркәсіп болды, оның өнімдері әлемнің түкпір-түкпірінде — Қытайдан Швецияға дейін сұранысқа ие еді. Еуропа  мемлекеттері түрік шеберлерінің құпияларын ашуға тырысып, әртүрлі шпиондық әдістерді қолданған.


Халифатта тоқымашылық, тері өңдеу және оған қатысты бояу ісі жақсы дамыған. Мысалы, Бурсадан шығарылатын маталар әлем бойынша, соның ішінде Қытай мен Египет, Иран мен Швецияда үлкен сұранысқа ие еді.


16-шы ғасырдың соңында британдық саудагер және дипломат Уильям Харборн Стамбулға елші ретінде жіберілді. Ол Осман халифатындағы Англияның алғашқы елшісі ретінде жұмыс істей жүріп,  дипломатиялық қызметпен шектелмей, өнеркәсіптік шпиондықты да қамтыды.


Харборнға мынандай тапсырмалар берілді:


Англияға индигофераның тұқымын немесе көшеттерін алып келу — бұл өсімдік синьо бояуын алу үшін қолданылады.


Түріктердің маталарын бояу үшін қолданатын бояудың дайындау тәсілін білу.


Бояу өндірісінде қолданылатын өсімдіктерді анықтап, оларды Англияға жеткізу.


Бояу үшін қолданылатын жер пигменттерін анықтау және олардың шығатын жерлерін табу.


Осман халифатындағы бояу өндірісі туралы ақпарат жинау.



Француздар да түріктердің қолданатын бояуларына қызығушылық танытты. 18-ші ғасырдың ортасында олар Осман халифатынан жұмысшыларды алып келіп, өз елдерінде текстиль фабрикасын ашты, бірақ өндірісті жолға қоя алмады. Соның салдарынан француздар түрік билігіне бояу ісінде қолданылатын негізгі заттар туралы мәлімет сұрады.


Француздарды халифаттағы тоқымашылық та қызықтырды. Француз билігіне ұсынылған бір есепте түрік маталары, олардың өндіріс орталықтары және алтын мен күміс жіптермен тоқылған маталардың жасалуы туралы егжей-тегжейлі ақпарат берілген.