Munarmedia.kz. 05.07.2025 /Астана/-Ош қаласында Ленин атындағы көше XIX ғасырдағы аса ірі мемлекет қайраткері Алымбек датқаның есімімен аталатын болды. Бұл – Қырғызстанда отарлық-кеңестік мұрадан арылу үрдісінің жалғасы.
Қырғыз билігі соңғы жылдары ұлттық тарихи жадыны жаңғырту мен кеңестік символдардан бас тарту саясатын қарқынды жүргізіп келеді. Соның бір дәлелі ретінде, Ош қаласындағы бұрынғы Ленин көшесі енді Алымбек датқа есімімен аталатын болды. Қалалық кеңеш (мәслихат) депутаттарының көпшілігі бұл шешімді қолдап дауыс берді.
Ош мэриясы мәлімдегендей, көшенің атауын өзгерту – бұл тарихи әділеттілікті қалпына келтіру және ұлттық бірегейлікті нығайтуға бағытталған қадам. Қалалық кеңеш төрағасы бұл шешімді «тарихи бетбұрыс» деп атады.
Алымбек датқа кім болған?
Алымбек датқа (1804–1862) — қырғыз тарихындағы аса көрнекті тұлға. Ол Адыгине руының Баргы тармағынан шыққан, тектік аристократия өкілі. XIX ғасырда Оңтүстік Қырғызстан жерін біріктіруде, Ферғана жазығын басқаруда шешуші рөл атқарған. Коканд хандары оған алғашқылардың бірі болып «датқа» титулын берген. Ол тек әскери емес, саяси-дипломатиялық ықпалымен де ерекшеленген қайраткер ретінде есте қалды.
Қоғамда Алымбек датқаның есімін көше атауына беру отарлық кезеңнен қалған символиканы түбегейлі қайта қарау қажеттілігін көрсетеді. Бұл – қырғыз халқының өз тарихын қайта бағалау және кеңестік үстемдік кезеңінің идеологиялық мұрасынан арылуға деген талпынысының белгісі.
Бішкекте де Ленин ескерткіші талқыда
Аталмыш үрдіс тек Ошпен шектелмейді. Қырғызстан астанасы Бішкекте де Ленин ескерткішін алып тастау мәселесі қайтадан көтерілді. Билік өкілдері бұл ұсынысты қоғамдық пікірмен кеңесе отырып қарастыруда. Ескерткіш Қырғызстандағы кеңестік кезеңнің ең ірі символдарының бірі саналады.
Бұл шешімдер Қырғызстанның қазіргі кезеңдегі ұлттық өзіндік сананы нығайту, тарихи тұлғаларға жаңа баға беру және кеңестік идеологиядан алыстау саясатының бір бөлігі ретінде қабылдануда.
Фото: Wikimedia Commons