АСТАНА. MUNARMEDIA.KZ -Олимпиада ойындары жай ғана спорттық жарыс емес, сонымен қатар елдер саяси
«жұмсақ» күш арқылы әлемде ықпалын кеңейтуге тырысатын арена.
Биылғы Олимпиадаға 200-ден астам елден
10 мыңнан астам спортшы қатысты.
Парижде өткен Олимпиада ойындары АҚШ пен Қытай арасындағы қазіргі уақытта
халықаралық сахнада орын алып жатқан экономикалық және геосаяси бәсекелестіктің
айқын көрінісіне айналды.
Қытай мен Америка Құрама Штаттарының тең мөлшерде (әрқайсысы 40) алтын
медаль жеңіп алуы екі бәсекелес экономикалық және әскери державаның осындай
халықаралық спорттық жарыстар арқылы әлемге «Біз ең күшті және ең табыстымыз»
деп белгі бергендей көрінеді.
Халықаралық Олимпиада комитеті (ХОК) – Лозаннада (Швейцария) орналасқан
халықаралық коммерциялық емес, үкіметтік емес ұйым. Бұл ретте ХОК
хабар тарату мен демеушіліктен жүздеген миллион доллар табыс алады.
Көптеген корольдік отбасы мүшелері ХОК мүшелері болып табылады. ХОК
басшыларының Комитет саяси орган емес деген мәлімдемелеріне қарамастан, іс
жүзінде саясиланған ұйымға айналды. Сонымен қатар, БҰҰ Бас Ассамблеясы ХОК-қа «Бақылаушы»
мәртебесін берді.
Халықаралық Олимпиада комитеті бірқатар елдер мен лоббилердің
гегемониясында бола отырып, барған сайын күшке, байлыққа, идеологиялық және
саяси ықпалға ие болуда.
Осылайша, комитет Украинамен соғысқа
байланысты Ресей мен Беларусьті Париж Олимпиадасынан алып тастады. Бірақ ол
Газа секторындағы жасалып жатқан қырғынға қарамастан
Израильдің ойындарға
қатысуына рұқсат берді.
Алайда, Батыс елдері үшін Олимпиада біртіндеп танымалдылығын жоғалтып,
табысы шығынды өтемейтін жарысқа айналды. Осылайша, Германияның Гамбург
тұрғындары қаланың 2024 жылғы жазғы Олимпиада ойындарын өткізу туралы ұсынысына қарсы дауыс берді.
Бұл ретте Гамбург ойындарды өткізу құқығы үшін күресте фаворит саналды. Нәтижесінде 2017
жылы ХОК сессиясында Париж 2024 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының астанасы
болып, ал Лос-Анджелес 2028 жылғы Олимпиада астанасы болып бекітілді.
Олимпиада ойындарын өткізетін елдер өздерінің халықаралық имиджін жақсарту
үшін орасан зор мемлекеттік ресурстарды жұмсайды.
Бұл өз кезегінде азаматтардың теріс реакциясын және сыбайлас жемқорлық пен
орынсыз шығындар туралы сынды тудырады. 2024 жылы Францияның мемлекеттік қарызы
елдің ішкі жалпы өнімінің 112,3 пайызын құрады.
Франция Еуропалық Одақтың мемлекеттік қарызы ең жоғары елге айналды.
Осыған қарамастан ел билігі Олимпиадаға
шамамен 10 миллиард еуро бөлді. Бұл мемлекеттік қарызды азайту және мемлекеттік
бюджетті теңгеру мақсатында жүргізіліп жатқан денсаулық сақтау, тұрғын үй және
білім беруге жұмсалатын шығындарды қысқарту аясында болып отыр.
Париждегі Олимпиада ойындарын спорттық іс-шараның шеңберінен шығару
француздарға Париж сәулетінің қайталанбас сұлулығын және өздерінің тарихи
мұраларын қаншалықты мұқият сақтағанын әлемге тағы бір рет көрсетуге мүмкіндік
берді.
Олар сондай-ақ өздерінің тән болмысын және еркіндік рухын көрсетуге
мүмкіндік алды. Сол себепті алғаш рет ашылу салтанаты Олимпиада стадионының
сыртында Сена өзенінде спортшылар шеруімен өтті.
Салтанатты шарада Париждегі мұражайларды, сарайларды және монументалды
ғимараттарды көрсету арқылы елдің тарихи және мәдени мұрасы ерекше атап өтілді.
Алайда күлкілі кейіпкерлерді, Иса Мәсіх пен оның елшілерін пародиялауды
және христиандардың діни құндылықтарын қорлауды көрсететін ЛГБТ насихаты бүкіл
әлемдегі елдердің наразылығын тудырды.
АҚШ-тың бұрынғы президенті Дональд Трамп ашылу салтанатын «масқара» деп
атаса, Италия премьер-министрі Джорджия Мелони мен көптеген саяси көшбасшылар
бұл шараны сынға алды.
Франция билігі елдің Олимпиада құрамасындағы спортшы қыздарға Олимпиада
ойындарында хиджаб киіп, мұсылмандардың орамалын тағуына тыйым салды.
«Орамал таққан француз спортшыларына Олимпиада ойындарына қатысуға тыйым
салу халықаралық адам құқықтары туралы заңдарды бұзады және француз билігінің екіжүзділігін
және Халықаралық Олимпиада комитетінің әлсіздігін көрсетеді», - делінген
Amnesty International өз баяндамасында.
«Ешбір саясаткердің әйелдің не кие алатынын және не кие алмайтынын айтуына
құқығы жоқ және ешбір әйел өзінің сүйікті спорт түрі мен сенімі, мәдени
ерекшелігі немесе сенімі арасында таңдау жасауға мәжбүр болмауы керек», - дейді,
Amnesty International әйелдер саласындағы сарапшысы Анна Блюс
Франция билігінің Олимпиадаға дайындық кезінде Париж мен
оның төңірегінен баспанасыз және заңсыз мигранттарды қуып шығуына қатысты да
сын айтылды. Орлеан мэрі үкіметті Олимпиада кезінде баспанасыз адамдар мен
иммигранттарды жасыруға тырысты деп айыптады.