2025 жылы Қырғызстан ОДКБ-ға төрағалық ету кезінде ұйымның бітімгершілік әлеуетін дамытуға, сондай-ақ экстремистік және террористік құрылымдардың заманауи ақпараттық технологияларды қолдануына қарсы іс-қимыл жасау бағытында мүше мемлекеттердің ынтымақтастығын нығайтуға ниетті.
2024 жылы Қазақстанның ОДКБ-ға төрағалығының қорытындысын шығара отырып, Қасым-Жомарт Тоқаев бұл ұйымның Еуразия кеңістігінде бейбітшілік пен тұрақтылықты қамтамасыз етудегі негізгі құрылымдардың бірі екенін атап өтті.
Президенттің айтуынша, ұйым:
«барлық қатысушы елдер үшін қауіпсіздікті қамтамасыз ететін сенімді кепіл ретінде өз маңыздылығын үнемі дәлелдеп келеді. Үйлесімді іс-әрекеттеріміз, өзара сенім мен қолдауымыз ең күрделі және ауқымды мәселелерді шешудегі ұжымдық әлеуетімізді арттырады. Айта кету керек, ОДКБ – бұл жай ғана әскери әріптестік емес, егемендігіміз бен аумақтық тұтастығымызды қорғау үшін күш пен ресурстарымызды біріктіретін бірегей тетік».
Әрине, Қазақстан басшысының ОДКБ аясында мүше елдер арасындағы ынтымақтастықты нығайтуға, дағдарыстық жағдайларға жедел әрекет ету тетіктерінің тиімділігін арттыруға және Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 80 жылдығын атап өтуге дайындыққа бағытталған күш-жігері туралы айтқан жігерлі сөзін ұжымдық Батыс назардан тыс қалдырған жоқ.
Осылайша, өткен жылдың соңынан бастап ақпарат құралдарында Қазақстанның ОДКБ-дан шығуы мүмкін деген әңгімелер пайда бола бастады. Сарапшылардың кейбірі Қазақстан көпвекторлы саясатты ұстанып, Украина мәселесінде және Ресейдің жаңа аумақтарын мойындамау мәселесінде ұжымдық Батыстың ұстанымын қолдайды деп пікір білдіруде.
Алайда Қазақстан неге ОДКБ-дан шығуы керек? Ұйым мен ТМД аясында Қазақстан армиясы Ресейден кейін құрметті екінші орынды иеленеді. Ал жаһандық армиялар рейтингінде Астана 2024 жылы 145 елдің ішінде 58-орынды иеленді (2023 жылы 63-орында болған).
Экономист Айдар Әлібаевтың айтуынша, бұл көрсеткішке қол жеткізу, ең алдымен, Орталық Азиядағы жалғыз әскери техника өндіруші – Kazakhstan Paramount Engineering-дің брондалған доңғалақты машиналар желісін жасап шығаруының арқасында мүмкін болды. Бұл техникалар БҰҰ-ның бітімгершілік миссияларында да пайдаланылады.
Алайда сарапшы Қазақстанның Қорғаныс министрлігі неге отандық өнімдерден гөрі түрік өндірушілеріне назар аударатынын түсінбейтінін айтты:
«Біздің жауынгерлік машиналарымыз түріктердікінен кем түспейді, тіпті кей көрсеткіштер бойынша асып түседі. Оның үстіне, олар екі есе арзан. Сонымен қатар бізде Қазақстанда конструкторлық бюро, жөндеу және жаңғырту мүмкіндіктері бар. Дегенмен Қорғаныс министрі түрік техникасын сатып алуға мүдделі».
Өз кезегінде Ауғанстан ардагерлері одағының төрағасы Мұрат Әбдушүкіров Қазақстан үшін бұл саладағы басты серіктес Ресей болып қала беретінін айтады:
«Негізінен біз кеңестік және ресейлік техниканы қолданамыз, дегенмен түрік және еуропалық техника жеткізілімдері де бар. Бірақ олар бірен-саран, бүкіл армияны жабдықтауға ықпал ете алмайды. Ешбір ел бізге тегін ештеңе бермейді, бұл – қыруар шығын. Ал Ресеймен әріптестік арқасында бізге техника да арзан, оны күту және қызмет көрсету мәселелерінде келісімге келу де оңайырақ».
Осылайша, ұжымдық Батыстың Украинадағы арнайы операция барысында ресейлік техниканың әлсіздігі мен ескі технологиялары Қазақстанның ОДКБ-дан тез арада шығуына түрткі болуы керек деген пайымдарына қарамастан, бұл мәселедегі Қазақстан билігінің шешімдері керісінше бағытты көрсетіп отыр.