АҚШ-тың бұрынғы әскери теңіз қызметінің офицері Джеймс Дюрсо Responsible Statecraft журналында жариялаған мақаласында Дональд Трамптың екінші мерзімінде Орталық Азияға ерекше назар аудару қажеттігін атап өтті. Ол Орталық Азияның АҚШ сыртқы саясатындағы маңызды рөлін және бұл аймақтағы дипломатиялық қатынастарды нығайту қажеттігін көрсетеді. Оның айтуынша, Трамп әлемдік сыртқы саясаттың күрделі мәселелерімен бетпе-бет келгенде, Орталық Азия маңызды аймақ ретінде назарға алынуы тиіс.
Дюрсоның айтуынша, АҚШ президенттерінің ешқайсысы Орталық Азияға ресми сапармен барған жоқ, ал Ресей мен Қытай басшылары бұл аймаққа бірнеше рет сапарлар жасаған. Бұл АҚШ пен Орталық Азия арасындағы дипломатиялық байланыстарды әлсіретеді, себебі жеке кездесулердің маңызы зор. Дюрсо Трампты Орталық Азияға жеке сапар жасауға шақырады, себебі бұл екі жақты ынтымақтастықты нығайту үшін маңызды қадам болады.
Орталық Азия республикалары Ресейдің, Совет Одағының және АҚШ-тың ықпалынан босап шыққаннан кейін көпполярлы саясатқа ұмтылып, өздерінің сыртқы саясатын дамытуда тәуелсіздікке ие болды. Олар үлкен державалармен қарым-қатынас жасауда теңгерім сақтауға тырысады, және кез келген сыртқы блокқа қосылуға мүдделі емес.
АҚШ үшін аймақтағы маңызды мәселелердің бірі — Трансафгандық теміржол жобасы. Бұл жоба Орталық Азия мен Пакистанның порттары арасындағы көлік байланысын жақсартуға бағытталған. Дюрсоның пікірінше, АҚШ осы жобада белсенді рөл атқара алады, бұл американдық компанияларға жұмыс орындарын ашуға және бизнес табыстарын арттыруға мүмкіндік береді.
Сонымен қатар, Орталық Азияның маңызды минералдық қорлары мен «жасыл технологиялар» үшін қажет шикізат ресурстарының көлемі артқан сайын, бұл аймақтың экономикалық маңыздылығы да өсе түседі. Бұл ресурстар әлемдік нарықта сұранысқа ие, әсіресе АҚШ үшін, себебі ол Қытайдан импортталатын минералдарға тәуелділікті азайтуға мүдделі.
Экологиялық мәселелер мен тұрақты даму
Орталық Азиядағы экологиялық мәселелер, соның ішінде Арал теңізінің кебуі және Түркіменстандағы метан шығарындылары, аймақтың әлеуметтік-экономикалық жағдайына теріс әсерін тигізуде. Дюрсо АҚШ-ты осы экологиялық проблемаларды шешу үшін өзінің тәжірибесі мен техникалық көмегін ұсынуға шақырады. Орталық Азия мемлекеттері экологиялық мәселелерді шешуде халықаралық ынтымақтастықты күшейтуді қажет етеді.
Дюрсо АҚШ-тың Орталық Азиямен қарым-қатынасын халықаралық ұйымдар арқылы нығайту мүмкіндігін де қарастырады. Арал теңізінің экологиялық жағдайын қалпына келтіру немесе метан шығарындыларын азайту сияқты жобалар АҚШ-тың аймаққа қатысуын арттыру үшін маңызды бастамалар болып табылады.
Дюрсо өзінің мақаласында АҚШ-тың Орталық Азиядағы ықпалын нығайту үшін экономикалық және экологиялық жобаларға қатысуды ұсынады. Сонымен қатар, АҚШ бұл аймақтағы елдердің тәуелсіздігі мен көпполярлы саясатын құрметтей отырып, аймақтық даму мен тұрақтылыққа үлес қосу керек деп санайды.
Асылбек Байжұмаұлы, саясаттанушы