Munarmedia.kz ақпаратық-танымдық медиа портал
Астана
USD 501.21
Menu

Джо Байденнің сыртқы саясатына баға: Американы қайта қалпына келтірудегі шығындары

58


Джо Байденнің сыртқы саясатындағы негізгі бағыттары 2020 жылғы президенттік сайлаудан кейін анықталды. Байден әкімшілігі Америка Құрама Штаттарын қайтадан халықаралық аренада «еркін әлемнің көшбасшысы» ретінде танытуға ұмтылды. Байденнің сыртқы саясатының негізгі мақсаты «Америка бірінші» ұстанымынан бас тартып, әлемде демократия мен автократия арасындағы күреске назар аудару болды. Оның әкімшілігі әлемдегі ең күшті демократиялық мемлекет ретінде халықаралық тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін күш салды. Алайда оның сыртқы саясатындағы кейбір шешімдер әлемдегі геосаяси жағдайды күрделендіріп, сынға да ұшырады.

Байден өз қызметін бастаған сәттен бастап АҚШ-тың сыртқы саясатында көптеген өзгерістер енгізді. Біріншіден, ол АҚШ-тың қайтадан әлемдегі демократияны орнатуға  басымдық берді. Оның әкімшілігі халықаралық әріптестермен қарым-қатынастарды нығайтып, Америка Құрама Штаттары халықаралық ұйымдар мен келісімдер жасады. Байден әкімшілігінің алғашқы маңызды қадамдарының бірі — Париж климат келісіміне қайта оралу болды. Бұл қадам Байденнің климаттың өзгеруіне қарсы күрестегі АҚШ-тың рөлін күшейтуге деген ниетін көрсетеді.

Байден өз саясатын қайта құруда демократия мен автократия арасындағы күресті басты бағдар ретінде таңдап алды. Бұл бағытта ол әлемдегі автократиялық мемлекеттерге қарсы қатал шаралар қабылдауға ұмтылды. Мысалы, оның әкімшілігі Ресейдің Украинаға басып кіруіне жауап ретінде қатаң санкциялар енгізді және халықаралық қоғамдастықты біріктіруге бағытталған дипломатиялық шаралар қабылдады. Байден әкімшілігінің мұндай әрекеттері Ресейдің агрессиясына қарсы күреске негізделді. Сонымен қатар, Қытайдың экономикалық және әскери күшінің өсуі Байденнің сыртқы саясатының тағы бір негізгі алаңына айналды. АҚШ Қытайды тек қана экономикалық емес, сонымен қатар геосаяси түрде де бақылауда ұстауға тырысты.

Дегенмен, Байденнің сыртқы саясаты түрлі сынға да ұшырады. Оның әкімшілігі Ауғанстандағы жағдайды реттеуде үлкен қателіктер жіберді. 2021 жылы Ауғанстаннан АҚШ әскерінің шығуы кезінде елдегі жағдайдың күрт нашарлауы, әсіресе Талибанның билікті қайта алуы, әлемде үлкен дауға себеп болды. Бұл оқиға Байденнің сыртқы саясатындағы ең үлкен сәтсіздіктердің бірі ретінде қарастырылады. Оның әкімшілігі сол уақытта Ауғанстандағы үкіметтің өз бетінше күресу қабілетін дұрыс бағаламады және бұл үлкен гуманитарлық дағдарысқа алып келді.

Байденнің әкімшілігінің сыртқы саясаты өз міндеттерін орындап, Америка Құрама Штаттарының әлемдегі көшбасшылық рөлін қайта орнатуға ұмтылды. Алайда оның сыртқы саясаты күрделі геосаяси жағдайда жүзеге асырылды, және оның кейбір шешімдері үлкен сынға ұшырады. Жоғарыда аталған қателіктер мен қиындықтарға қарамастан, Байденнің сыртқы саясаты әлемдік саясаттағы американдық ықпалды қалпына келтірді. Алдағы уақытта Байденнің әкімшілігі атқарған шетелдегі ықпалы мен әлемдік саясаттағы рөліне әлемдік қауымдастық бағасын береді.