Munarmedia.kz 26.09.2025 /Астана/ Қазақстанда мемлекеттің міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) жүйесі алдындағы берешегі денсаулық сақтау саласына ауыр салмақ салып отыр. Бүгінде Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына (ӘМСҚ) мемлекеттік қарыз көлемі 739 миллиард теңгеге жетті. Соның салдарынан көптеген ауруханалар мен емханалар азаматтарды іс жүзінде қарызға емдеуге мәжбүр.
Бұл қаржылық тапшылық өткен жылдан бері жалғасып келеді, ал қазіргі таңда қаржыландыру тек шұғыл әрі өмірлік маңызы бар қызметтермен шектелген. Мәселен, жедел жәрдем, ВИЧ және туберкулез бойынша емдеу қызметтері қаржыландырылып жатса, онкологиялық көмек пен бастапқы медициналық-санитариялық қызмет (БМСК) толыққанды қаржыландырудан тыс қалуда.
Қаржылық дағдарыстың себебі — бюджеттегі кассалық алшақтық (кассовый разрыв). Бұл — салық түсімдері мен басқа да кірістер жыл бойына тең емес мөлшерде түсіп отыратын, ал медициналық қызметтерге төлемдер күнделікті қажет болатын жағдай. Сонымен қатар, биылғы жылы Ұлттық қордан күтілген қаражат көлемі толық түспеген, ал түскен қаражаттың басым бөлігі басқа әлеуметтік бағыттарға — зейнетақыларға, жәрдемақыларға, мемлекеттік қарыз төлемдеріне және аймақтарға көмек көрсетуге бағытталған.
Ирониялы түрде, денсаулық сақтау жүйесі де әлеуметтік салаға жатса да, ол мемлекеттік шығындарда басымдыққа ие болмады.
Осы жағдай аясында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың жуырдағы мәлімдемесі жаңа мәнге ие болды:
«Әлеуметтік көмек тек шынымен мұқтаж жандарға көрсетілуі тиіс», — деген сөзі, сарапшылардың пікірінше, бюджеттен медициналық сақтандыру үшін төленетін субсидияларды шектеуге дайындықтың бір көрінісі деп есептеуге болады.
Бұл медициналық қызметтердің қолжетімділігіне елеулі әсер етуі ықтимал — әсіресе әлеуметтік осал топтар үшін. Сарапшылар жүйенің тұрақтылығын сақтау үшін жедел саяси шешімдер мен қаржылық жауапкершілік қажет екенін атап өтуде. Әйтпесе, «қолжетімді медицина» қағидаты сөз жүзінде ғана қалып қоюы мүмкін.