MunarMedia.kz, 28.05.2025 жыл /Астана/-1928 жылы ағылшын дипломаты Лорд Понсонби өз дәуірінің саяси және ақпараттық соғыстарын талдай отырып, «Соғыс уақытында өтірік айту» атты еңбегінде соғыс үгіт-насихатының негізгі қағидаларын жүйелеп жазған. Бұл қағидаттар бүгінде де түрлі қақтығыстар кезінде ақпараттық шабуылдар мен жалған пікір қалыптастырудың басты құралына айналып отыр.
Понсонбидің айтуынша, соғыс кезінде халықты рухани түрде дайындау мен қарсыласқа өшпенділік тудыру үшін белгілі бір схемалар жиі қайталанып отырады. Ол осы тактикалық тәсілдерді он негізгі ережеге бөліп көрсетеді:
1. Біз соғысты қаламаймыз.
Халықты "жаман жау" бізге өшігіп отыр, соғысты бірінші болып солар бастады немесе бастауға дайын дегенге сендіру – үгіттің алғашқы қадамы.
2. Соғыс үшін тек жау кінәлі.
"Олар" соғысты бастады. Біз – тек қорғануға мәжбүр болдық деген идея басым айтылады.
3. Жау көшбасшысы – ібілістің өзі.
Бүкіл халықты жек көртпей-ақ, жау елінің басшысын ақылынан адасқан, зұлым, ауру адам ретінде көрсету жеткілікті.
4. Біз әділет үшін күресеміз, пайда үшін емес.
Соғыс мақсаттарын тек гуманитарлық тұрғыдан түсіндіру – басты тәсіл. Экономикалық мүдделер туралы мүлде сөз қозғалмайды.
5. Жау қасақана қатыгез, ал бізде бұл – қателік.
Жау жасаған қатыгездікті кеңінен жариялап, мұндай әрекет оларға ғана тән екенін дәлелдеуге тырысады.
6. Жау тыйым салынған қару қолданады.
Халықаралық нормаларды бұзатын қару түрлерін жау қолданды деген айып жиі көтеріледі.
7. Біздегі шығын аз, жауда – аса үлкен.
Шын мәніндегі шығындар бұрмаланып, өз тарапынан азайтылып, жау жағынан өсіріледі.
8. Мәдениет пен зиялы қауым бізді қолдайды.
Жазушылар, суретшілер, ғалымдар – барлығы біздің ісіміздің дұрыстығын растайды деген пікір насихатталады.
9. Біздің мақсат – қасиетті миссия.
Соғыс "адамзат үшін", "еркіндік үшін", "бейбітшілік үшін" жүргізіліп жатыр деген ұранмен қапталады.
10. Біздің насихатқа күмән келтірген әркім – сатқын.
Ресми ақпаратқа күмәнмен қараған немесе қарсы пікір айтқан адам дереу "жауға қызмет етіп отыр" деп айыпталады.
Бүгінгі ақпараттық заманда бұл қағидалар түрлі медиа кеңістікте қайталанып отырғаны аңғарылады. Осы ережелердің танылуы – халықтың ақпараттық иммунитетін арттырып, сыни ойлауға баулудың бір жолы.
Егер осы тақырыпқа қосымша инфографика немесе талдамалық мақала қажет болса, көмектесуге дайынмын.