Трамптың тарифтерді сыртқы саясат құралы ретінде қолдануы бұрынғы АҚШ президенттерінің саясатына қарағанда бірнеше негізгі айырмашылықтарға ие:
Өткен президенттер тарифтерді белгілі бір экономикалық мақсаттарға жету үшін қолданса, Трамп оларды көбіне дипломатиялық келіссөздерде қарсы тарапқа қысым жасау құралы ретінде пайдаланады. Оның саясаты тарифтерді көпжақты емес, біржақты ықпал ету әдісі ретінде қарастырады.Трамптың тарифтік саясаты жүйесіз және кең ауқымда жүргізілді. Мысалы, ол тек Қытайға ғана емес, Канада, ЕО секілді одақтастарға да тариф енгізіп, АҚШ-тың сауда саясатын тұрақсыз әрі алдын ала болжау қиын жағдайға айналдырды.
Бұрынғы президенттер экономикалық бәсекеге қабілеттілік пен халықаралық ережелерге көбірек мән берсе, Трамптың негізгі мақсаты – екіжақты сауда тапшылығын азайту. Ол жалпы экономикалық әсерді ескермей, нақты бір елдермен сауда балансын теңестіруге басымдық берді.
Трамптың тарифтік саясатының пайдасы мен шығыны
Пайдасы:
Келіссөздерде ықпал ету – Тарифтер басқа елдерге қысым көрсетіп, АҚШ-тың сауда келісімдерде мүддесін қорғауға мүмкіндік береді.
Ішкі өндірісті қолдау – Кейбір жергілікті салалар, әсіресе металлургия сияқты өнеркәсіптер, шетелдік бәсекелестіктен уақытша қорғаныс алды.
Зияны:
Тұтынушылар үшін бағаның өсуі – Тарифтер импорттық тауарлардың қымбаттауына әкеліп, АҚШ азаматтары үшін өмір сүру құнын арттырды.
Жауап ретінде енгізілген тарифтер – Басқа елдер де АҚШ экспортына тариф енгізіп, америкалық өндірушілерге зиян келтірді.
Жаһандық саудаға кері әсері – Трамптың әрекеттері жаһандық сауда жүйесін тұрақсыздандырып, кейбір халықаралық келісімдерді бұзды.
Әлемдік саудаға ықтимал әсері
Егер Трамптың тарифтік саясаты жалғасса, онда:
Әлемдік сауда ережелері әлсіреуі мүмкін, себебі елдер тарифтерді құрал ретінде еркін қолдана бастайды.
АҚШ-тың сауда серіктестері басқа нарықтарға бет бұруы мүмкін.
Жаһандық өндірістік тізбектер қайта құрылып, жаңа экономикалық альянстар қалыптасуы мүмкін.
Осылайша, Трамптың тарифтік саясаты қысқа мерзімді мақсаттарға жетуде тиімді болғанымен, ұзақ мерзімді экономикалық тұрақсыздық пен жаһандық сауда қатынастарындағы шиеленістерді күшейтті.
Асылбек Байжұмаұлы, саясаттанушы