Munarmedia.kz.03.11.2025 ж. /Астана/-Санкциялық қысым күшейгенімен, ресейліктер Қазақстан арқылы халықаралық төлем жүйесіне қайта жол іздеп отыр. Telegram желісінде тараған жарнамалар бұл жолы ерекше назар аудартты – Қазақстанның банк картасын алу үшін енді тіпті елге келудің қажеті жоқ.
«Қазақстан картасы – төлем еркіндігіңіз!»
Дәл осындай ұранмен ресейліктерге бағытталған жарнама Telegram-да белсенді тарауда. Хабарламада былай делінген:
«Қазақстан картасы — әлемдік төлемдердегі еркіндігіңіз! Карта ChatGPT-ден бастап Испания банкоматына дейін барлық жерде жұмыс істейді. Ешқандай ИИН мен қазақстандық SIM-карта қажет емес».
Бұл — шетел азаматтарына банк картасын рәсімдеу кезінде міндетті саналатын екі талапты айналып өтуге мүмкіндік беретін схема.
Жарнамада тағы бір қызық деталь бар: картаның жарамдылық мерзімі 5 жыл, ал Қазақстанда 2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап резидент емес тұлғаларға карталар тек 1 жыл мерзімге ғана беріледі.
Telegram-дағы «София»: брокер ме, банк пе?
Orda.kz тілшілері жарнамадағы сілтемеге өтіп, чат-ботпен сөйлесіп көрді. Өзін «София» деп таныстырған виртуалды кеңесші картаны «Цифра банк» арқылы ашуға болатынын айтты.
«Шот брокер арқылы ашылады, ИИН қажет емес. Бұл шешімнің бірқатар артықшылығы бар: клиент басқа елдің салық резиденті болмайды және шот бұғатталу қаупі азаяды. Картаның өзі дебеттік, бірақ брокерлік шот арқылы рәсімделеді», — дейді «София».
Яғни, карта банк арқылы емес, инвестициялық шот негізінде беріледі. Бұл өз кезегінде төлем жүйелерінің шектеулерін айналып өтудің заңсыз немесе сұр аймақтағы жолына ұқсайды.
Freedom Finance пен «Цифра банк» кімдер?
«Софияның» айтуынша, карталар Қазақстандағы жетекші банктердің бірі — Freedom Finance арқылы рәсімделеді. Алайда бұл тұста маңызды жайт бар: Freedom Finance – банк емес, брокерлік компания.
Компания халықаралық Freedom Holding Corp. құрамына кіреді, ал оның негізгі иесі — бұрынғы ресейлік, қазіргі қазақстандық миллиардер Тимур Турлов. Холдингтің Ресейдегі активі — «Цифра банк» — санкциялардан кейін ресейлік нарықтан шығарылған.
Осылайша, Ресей азаматтарына Қазақстан картасын «брокерлік шот» арқылы ұсыну – шын мәнінде, Freedom тобының екі құрылымының (қазақстандық және бұрынғы ресейлік) арасындағы серіктестік схемасы болуы ықтимал.
Тәжірибе: Ресей тұрғыны Қазақстан картасын қалай алды?
Orda.kz тәжірибе ретінде Ресейдің Тула қаласында тұратын азамат Е.К. есімді ер адаммен сөйлесіп көрді. Ол ешқашан Қазақстанда болмаған, бірақ «Софияның» нұсқаулығы бойынша «Цифра банкте» брокерлік шот ашып, виртуалды картаны рәсімдеген.
Картаның нөмірі 4 санымен басталған – бұл Visa жүйесіне тиесілі екенін көрсетеді.
Содан кейін:
-
шоттағы ресей рублі теңгеге автоматты түрде айырбасталды;
-
ол қазақстандық картадан теңгемен ақша алып,
-
сол карта арқылы Netflix жазылымын сатып алған.
Бұның барлығы ресейлік банктердің карталарымен жасау мүмкін емес.
Санкциялар айналасындағы сұр аймақ
Бұл тәжірибе ресейліктердің халықаралық төлем жүйелеріндегі шектеулерді айналып өтудің жаңа амалын тапқанын көрсетеді. Ал Қазақстан үшін мәселе басқа – бұл схемалар елдің қаржы беделіне және санкциялық тәуекелдеріне әсер етуі мүмкін.
Сарапшылардың пікірінше, мұндай брокерлік жолмен рәсімделген карталар — қаржылық бақылау жүйесінің осал тұсын пайдалану әрекеті. Егер халықаралық регуляторлар мұны анықтаса, Қазақстан банктеріне де қосымша қысым түсуі ғажап емес.
Ұлттық банк не дейді?
Ұлттық банк мұндай ұсыныстарды тексеріп, Telegram-дағы жарнамаларға назар аударғанын растады. Алайда әзірге нақты банк немесе компанияға қатысты ресми шаралар қолданылған жоқ.
Қаржы сарапшысы Ермек Әбілдиннің айтуынша,
«Бұл тек санкциядан жалтару емес, сонымен бірге Қазақстанның қаржы секторының халықаралық сенім деңгейіне тікелей қауіп. Егер ел брокерлер арқылы осындай айналма тетіктерге жол берсе, бізге қарсы да қаржылық шектеулер қолданылуы мүмкін».
Қазақстан бүгінде қаржы нарығында күрделі теңгерімді сақтауға тырысуда: бір жағынан, халықаралық төлем жүйелерімен байланысын үзбеу, екінші жағынан, Ресеймен көршілестік және экономикалық қатынасты сақтау.
Алайда Telegram арқылы ұсынылып жатқан мұндай «қазақстандық карталар» бұл тепе-теңдікті шайқалтуы әбден мүмкін.
Freedom Finance пен Цифра банк бұл жағдайды түсіндіруге уәде берген. Ал Visa мен Mastercard-тың Қазақстандағы өкілдері де өз ұстанымын жақын күндері жарияламақ.
Munarmedia.kz бұл тақырып барысын қадағалайтын болады.