Алматыда 156 көшеге ресми атау берілді — тарихи жадыны жаңғырту ма, әлде урбанистік қажеттілік пе?

Munarmedia.kz 20.09.2025 /Астана/ Алматы қалалық мәслихатының кезектен тыс сессиясында қаладағы 156 атаусыз көшеге ресми атау беру туралы шешім қабылданды. Бұл бастаманы қалалық Тілдерді дамыту және ономастика басқармасының басшысы Бақыт Қалымбет ұсынды. Шешімнің қабылдануы — Алматыдағы урбанизация үдерістерінің жеделдеуі мен тарихи-мәдени идентификацияға деген сұраныстың артуының айқын көрінісі.

Неліктен бұл маңызды? — Көшелерге атау беру жай ғана рәсім емес

Көше атауы — тек географиялық бағдар емес, ол қоғамдық сана мен тарихи жадының көрсеткіші. Кез келген атау белгілі бір құндылықты, тарихи деректі немесе мәдени реңкті білдіреді. Алматыда әсіресе соңғы жылдары белсенді құрылыс жүріп жатқан шет аймақтарда ондаған, тіпті жүздеген көше бейресми, атаусыз қалып отырған еді. Бұл жағдай мекенжайлық жүйенің нақтылығы мен қоғамдық қызмет көрсетудің тиімділігіне кері әсер етіп келді.

Қай көшелерге қандай атаулар берілді?

Жаңа атаулар мазмұндық және символдық тұрғыдан үш топқа бөлінді:

1. Ұлы Отан соғысының ардагерлерінің есімдерімен – 22 көше;

2. Тарихи тұлғалардың есімімен – 15 көше;

3. Танымдық, тарихи және дәстүрлі атаулар – 119 көше.

Атап айтқанда, көшелерге келесі танымал тұлғалардың есімдері берілмек:

• Әбдіжәміл Нұрпейісов – халық жазушысы, эпикалық прозаның классигі;

• Музафар Әлімбаев – ақын, аудармашы, балалар әдебиетінің дамуына үлес қосқан;

• Қайым Мұхамедханов – абаевед, әдебиеттанушы;

• Қазақ тіл білімінің көрнекті өкілдері – Абдуали Қайдар, Рабиға Сыздық, Шора Сарыбаев;

• Ұлттық анимация өнерінің негізін қалаушы – Амен Қайдаров.

Бұл тізім ұлттық ғылым мен өнер саласындағы ұлттық жадыны ұлықтау бағытында жасалған қадам ретінде бағаланады.

Қай аудандар қамтылды? – Географиясы мен урбанистік мәні

Жаңа атау берілетін көшелер Алматының қарқынды дамып келе жатқан шет аймақтарында орналасқан:

• Бостандық және Наурызбай аудандары – 45 көше;

• Түрксіб ауданы – 41 көше;

• Алатау ауданы – 10 көше;

• Медеу ауданы – 7 көше;

• Ауэзов және Жетісу аудандары – әрқайсысында 4 көше.

Бұл аумақтарда соңғы жылдары жаппай тұрғын үй құрылысы, инженерлік инфрақұрылым жүргізу және жол салу жұмыстары белсенді түрде жүріп жатыр. Осыған орай, көше атауларын бекіту — мекенжай жүйесін реттеу, жедел жәрдем, өрт сөндіру, пошта қызметі сияқты мемлекеттік қызметтердің тиімділігін арттыру үшін де маңызды.

Қоғамдық пікір ескерілді ме? – Заңды және ашық процесс

Ономастикалық шешім қабылдау барысында қоғамдық ашықтық пен сараптамалық келісу процестері сақталған:

• Ұсыныстарды Алматы қаласы мәслихатының қоғамдық даму, мәдениет, спорт, дін және жастар ісі жөніндегі тұрақты комиссиясы алдын ала қарап, қоғамдық талқылау хаттамасын жариялады;

• Алматы қаласының ономастикалық комиссиясы оң қорытынды берді;

• Жоба қалалық Қоғамдық кеңесте келісілді;

• Ақырында, Республикалық ономастикалық комиссия да бұл ұсынысты мақұлдады.

Сараптамалық қорытынды: ұлттық жады мен қалалық сәйкестікті ұштастыру

Бұл шешімді екі қырынан қарауға болады:

✅ 1. Ұлттық мәдениеттің орнығуы

Көшелерге ұлттық ғылым, әдебиет және өнер саласының көрнекті өкілдерінің есімдерін беру — жас ұрпақтың тарихи санасын қалыптастыруға ықпал етеді. Бұл — посткеңестік қалалық ортада ұлттық мәдени қабатты бекіту жолы.

✅ 2. Қалалық инфрақұрылымның цифрлық жүйемен сәйкестігі

Көше атауларын бекіту — цифрлық картография, адрес тіркеуі, жер кадастры, мүлік тіркеуі сияқты әкімшілік қызметтер үшін негіз болатын маңызды қадам. Бұл әсіресе электрондық үкімет, egov.kz платформалары арқылы мемлекеттік қызмет көрсетуді оңтайландырады.

Көше атауын беру – бұл тек әкімшілік әрекет емес. Бұл – қоғам қандай құндылықтарды дәріптейді, кімдерді үлгі тұтады, және болашаққа қандай рухани бағытта бет алады деген сұрақтарға берілетін нақты жауап. Алматыдағы ономастикалық шешім – урбанизация мен ұлттық бірегейліктің қиылысындағы стратегиялық таңдау.

Фото: Алматы қаласы әкімдігінің ресми сайтынан