Астанада жыл сайын мыңдаған тонна тұрмыстық қалдық жиналады. 2025 жылға дейін бұл көрсеткіш 600 мың тоннаға жетеді деген болжам бар. Қарапайым тұрғындар үшін бұл — тек қоқыс көлемінің ұлғаюы ғана емес. Бұл – экологиямыздың, мәдениетіміздің және басқару жүйеміздің айнасы.
Қаланың экологиялық басқармасы 2025-2029 жылдарға арналған жаңа қалдықтарды басқару бағдарламасын ұсынды. Бағдарламаның мақсаты – қоқыс мәселесін түбегейлі шешу, қайта өңдеуді дамыту және жабайы төгінділерді азайту. Алайда, сөздер мен жоспарлар жетеді, ал іске асыру әрдайым қиын.
Қалдықтардың саны артып, қала өсіп келеді, алайда тұрғындар арасында қалдықтарды сұрыптап тастау мәдениеті әлі төмен деңгейде. Бүгінгі күні тек 40%-дан азы ғана бөлек жинауға қатысады. Пластик пен қағазды азық қалдықтарымен араластыру — қайта өңдеуге кедергі келтіреді. Нәтижесінде, қайта өңдеу көлемі төмендеп, қоқыс полигондары толып барады. Олардың бірі 2028-2029 жылдары мүлде толып, жаңа алаңдар қажет болады.
Жабайы қоқыс орындары да қала өмірінің бір бөлшегіне айналып барады. Жыл сайын 300-400 рұқсатсыз төгінді анықталады, олар көбінесе құрылыс қалдықтары. Бұл – тұрғындардың тазалыққа немқұрайлы қарауының, сондай-ақ бақылау мен жауапкершіліктің төмендігінен.
Арнайы, қауіпті қалдықтар мәселесі де назардан тыс қалған емес. Медициналық және химиялық қалдықтардың көпшілігі дұрыс өңделмей, табиғатқа зиянын тигізуде. Бұл – тек басқару жүйесінің әлсіздігі емес, халықтың ақпараттандырылмауының да салдары.
Бағдарламада шешім ретінде жаңа контейнерлер сатып алу, қоқыс сұрыптауды жетілдіру, сандық жүйелерді енгізу сияқты нақты қадамдар қарастырылған. Бұл дұрыс бастама. Бірақ бұл шаралардың сәтті болуы үшін тек техника ғана емес, қоғамдық сана өзгеруі тиіс. Адамдар экологияны қорғауды өз міндеті деп түсінгенде ғана нәтиже шығады.
Бір қызығы, елімізде кейбір жоғары лауазымды тұлғалар әлемдік климаттық күн тәртібін күмәнмен қабылдайды. Бұл да экология мәселесіне қоғамда екіұдай қарауға әсер етеді. Бірақ, қоршаған ортаны қорғау — саяси ұстанымнан да биік міндет екенін ұмытпаған дұрыс.
Астана – еліміздің жүрегі. Оның экологиясы таза әрі қауіпсіз болуы керек. Жаңа бағдарламалар мен жобаларға қолдау көрсету – әрқайсымыздың ортақ борышымыз. Әйтпесе, бүгінгі шешілмеген мәселелер ертеңгі ұрпаққа ауыр салмақ болып түседі.
Экологиялық мәдениет қалыптасқан, таза қалада өмір сүргіміз келсе, бүгіннен бастауымыз қажет.