2022 жылдың ақпанында Ресейдің Украинаға басып кіруі Еуропадағы соңғы бірнеше онжылдықтағы ең ірі әскери қақтығысқа себеп болды. Осы соғыста әлемнің басты назарында болған маңызды мәселе – Украина армиясының өзінен әлдеқайда күшті және әскери дайындықтары жоғары Ресей армиясына қарсы күресу қабілеті болды. Бұл мақалада біз Украина армиясының соғыста жеңіске жетуінің негізгі себептерін, тактикалық ерекшеліктерін, геосаяси маңызын және басқа да факторларды талдаймыз.
1. Украина армиясының шеберлігі: негізгі себептері
Тактикалық икемділік және шағын бөлімдердің тиімділігі
Соғыс басталған кезде көптеген халықаралық сарапшылар Украина армиясының Ресейдің үлкен әскери күштеріне қарсы тұрмауы мүмкін деп болжам жасады. Алайда, Украина армиясы өздерінің жаңа, тиімді тактикаларын көрсетіп, бұл болжамдарды теріске шығарды. Украиндықтар соғыстың алғашқы күндерінен бастап шағын мобильді бөлімдер мен жеңіл қару-жарақтарды пайдалану арқылы үлкен Ресей армиясына қарсы қарсы әрекет жасады.
Бұл тәсіл негізінен Украина армиясының жылдам маневр жасау мүмкіндігімен ерекшеленді. Олар "Javelin" және "NLAW" сияқты танкке қарсы жүйелерді қолдана отырып, Ресейдің үлкен танктеріне қарсы тиімді соққылар жасады. Сонымен қатар, Украинаның мобилизацияланған күштері қиын жағдайларда жылдам шешімдер қабылдап, шұғыл өзгерістерге жауап бере алатын деңгейде болды.
Географиялық және жергілікті жағдайды тиімді пайдалану
Украина армиясының тағы бір маңызды артықшылығы – жергілікті жердің ерекшеліктерін тиімді пайдалану. Украинадағы көптеген табиғи тосқауылдар мен қала инфрақұрылымы Ресейдің ірі әскери техникасының қозғалуына кедергі келтірді. Мысалы, Днепр өзенінің бойындағы қорғаныс желілері мен қалаларды қорғау ұрыстары ресейлік әскерлердің ілгерілеуін қиындатты. Одан бөлек, Украина армиясы өз жерін жақсы біліп, оның ерекшеліктерін толық пайдаланғандықтан, көптеген стратегияларды жергілікті жағдайларға сай бейімдей алды.
Ассиметриялық соғыс тактикасы
Украина армиясы ассиметриялық соғыс стратегиясын тиімді пайдаланды. Бұл әдіс Ресейдің орасан зор әскери қуатына қарсы Украинаға ресурстарын тиімді пайдалану мүмкіндігін берді. Шағын мобильді топтар мен арнайы операциялар арқылы Украина жауынгерлері Ресейдің коммуникация желілерін бұзып, оның логистикалық байланыстарын қиындатты. Осының арқасында Ресей армиясы ұзақ уақыт бойы қалыпты операциялар жүргізе алмай, жоспарларын өзгертуге мәжбүр болды.
1.4 Халықаралық қолдау және технологиялық артықшылықтар
Украина армиясының жеңісінде халықаралық қолдаудың үлкен рөлі болды. АҚШ, Ұлыбритания және басқа да NATO елдері Украинаға заманауи қару-жарақ жүйелері мен технологиялармен қамтамасыз етті. "HIMARS" жүйелері, "Bayraktar" дрондары, "Javelin" және "NLAW" сияқты қарулар Ресейдің танк және ауыр техникасына қарсы өте тиімді болды. Мұндай технологиялар мен әскери құралдар Ресейдің әскери үстемдігін азайтып, Украина армиясына маңызды артықшылықтар берді.
2. Әскери және моральдық факторлар
Моральдық рух және халықтың бірлігі
Украина армиясының жеңісінің тағы бір маңызды себептерінің бірі – халықтың моральдық күшінің жоғары болуы. Украина халқы өз елінің тәуелсіздігі мен аумақтық тұтастығын қорғауға біріккен жағдайда күресті. Әсіресе, әскери қызметкерлер мен азаматтық халықтың бірігіп, бір мақсатқа қызмет етуі жауынгерлік рухты арттырды. Бұл фактор Ресей әскерінің әлсіздігімен салыстырғанда Украинаның жеңіске жетуіне ықпал етті.
Ресей армиясының моральдық және тактикалық әлсіздігі
Ресей әскерінің моральдық әлсіздігі соғыс барысында айқын көрінді. Көптеген ресейлік сарбаздар майданға ерікті түрде емес, мәжбүрлі түрде тартылды, бұл олардың мотивациясын төмендетті. Сонымен қатар, Ресейдің командалық құрылымы мен стратегиялары жиі өзгеріп отырды, бұл оның жеңілісінің бір себебі болды. Украина армиясы өз жерінде күрескендіктен, бұл олар үшін маңызды артықшылыққа айналды.
3. Соғыстың тарихи және геосаяси маңызы
Украинаның халықаралық аренадағы жаңа орны
Орыс-Украина соғысы Украинаның халықаралық аренада өз орнын айқындады. Украина бұл соғыста өзінің тәуелсіздігін қорғап қана қоймай, бүкіл әлемге өзінің әскери қуатын, халықтың бірлігін және қазіргі заманғы соғыс әдістерін жоғары деңгейде қолдана алатындығын көрсетті. Соғыс барысында Украина халықаралық қауымдастықпен күшті дипломатиялық байланыс орнатып, көптеген елдерден қолдау алды.
Ресейдің әскери күштерінің әлсіреуі
Бұл соғыс Ресей үшін де үлкен сабақ болды. Олардың әскери қуаты мен стратегиялары қазіргі заманғы соғысқа толықтай бейімделмегенін көрсетті. Орыс армиясының жеткіліксіз дайындығы, логистикалық қиындықтары мен моральдық әлсіздігі олардың жеңілісіне әкелді. Сонымен қатар, Ресейдің халықаралық бейнесі айтарлықтай зардап шекті.
Қорыта келе, Украина армиясының жеңісі – тек әскери тұрғыдан ғана емес, сонымен қатар саяси, әлеуметтік және халықаралық тұрғыдан маңызды қадам. Украина өз жерінде күрескен кезде әртүрлі тактикаларды тиімді қолдана отырып, Ресейдің әскеріне айтарлықтай қарсы тұра алды. Сонымен қатар, халықаралық қолдау мен халықтың бірлігі Украина үшін үлкен артықшылық болды. Бұл соғыс Украинаның әскери қуаты мен халықтың рухының орасан зор маңызын көрсетті.
Баяжума Асылбек, "Munarmedia.kz"