Munarmedia.kz 05.10.2025 /Астана/ — Ресей мұнай өңдеу зауыттары (МӨЗ) қазіргі уақытта қиындықтарға тап болып отыр. Соңғы айларда украиналық дрондардан жасалған шабуылдар салдарынан зауыттардың жұмысында үзілістер орын алып, кейбір есептер бойынша, зауыттардың 38%-ы толық немесе ішінара тоқтап қалған деген деректер пайда болды. Алайда бұл көрсеткіш жағдайды толық сипаттамайды және мәселе әлдеқайда күрделі.
Ресейдегі мұнай өңдеу зауыттарының жалпы паспорттық қуаты жылына шамамен 327 миллион тоннаға жетеді. Дегенмен, нақты өндіріс көлемі 260-270 миллион тонна аралығында және бұл көлем елдің ішкі мұнай өнімдеріне деген сұранысын – 110-120 миллион тоннаны – толық қамтамасыз етеді.
38% деген сандарға қарасақ, олар зауыттардың барлығы кемінде бір рет шабуылға ұшырағанын есепке алған. Алайда бір ғана шабуыл бүкіл зауыттың толық тоқтауына әкеледі деп айтуға болмайды. Көбінесе зауыттар тек ішінара зақымданып, кейін жөндеуден өтіп қайта іске қосылады. Сондықтан нақты өндіріс көлеміндегі шығын осыдан төмен болады.
Мысалы, соңғы екі айда Волгоград МӨЗ-не төрт рет, Новокуйбышевский зауытына үш рет, ал Рязань, Саратов және Салават зауыттарына екі рет шабуыл жасалған. Бұрын мұндай жиілік Краснодар және Ростов аймақтарындағы зауыттарда ғана байқалған, олар украиналық жеңіл және қарапайым дрондардың қол жетімді аймағында орналасқан.
Сонымен қатар, Ресейдегі мұнай өңдеу саласында өндіріс көлемі сұраныстан едәуір асып түседі. Мысалы, дизель отынының өндірісі ішкі тұтыну деңгейінен екі есе жоғары, ал бензин өндірісі 16%-ға артық. Сонымен бірге нафта (бензиннің жартылай фабрикаты) көлемі тұтыну қажеттілігінің 60%-ын құрайды және негізінен экспортқа шығарылады. Бұл өнімді бензинге қайта өңдеу мүмкіндігі бар.
Өңдеу қуаттарының 22%-ы әрдайым іске қосылмайды, себебі олардың көпшілігі ескірген және өндірістен шығару қажет құрылғылардан тұрады. Ал бұл зауыттардың толық тоқтап қалғанын білдірмейді, себебі негізгі өндіріс агрегаттарының қуаты бірнеше жолы жоғары болып келеді.
Қазіргі жағдайды адамға теңесек, оның бірнеше рет соққы алып, әрбір соққы жеке алғанда ауыр болмаса да, қайта-қайта алынған соққылардың жиынтығы үлкен зиян келтіреді. Сол сияқты, Ресейдің әуе қорғанысы бір зауытты қорғау оңай болғанымен, шабуылдар бағыттарын жылдам ауыстыруға украиналықтар анағұрлым ыңғайлы. Бұл қорғаныстың тиімділігін төмендетеді.
Дегенмен, зауыттар қорғаныс шараларын күшейту мақсатында торлар мен арнайы қорғаныс жүйелерімен қоршалуда. Бұл әдістер әзірге сынақ сатысында, бірақ олардың тиімділігі бар болуы мүмкін.
Қорытындылай келе, Ресей мұнай өңдеу зауыттарындағы жағдай күрделі, бірақ бұл сала толықтай құлдыраған жоқ. Шабуылдардың көлемі мен жиілігі әрі қарай ұлғайған жағдайда ғана саланың өндірістік қуаты айтарлықтай азаюы мүмкін. Сондықтан алдағы уақытта жағдайдың қалай өрбитіні — шабуылдардың масштабына, тұрақтылығына және Ресейдің қорғаныс күштерінің әрекетіне байланысты болады.