Munarmedia .kz 13.10.2015 /Астана/-Қоршаған ортаны қорғау – бүгінгі күннің ең өзекті мәселелерінің бірі. Экологияның нашарлауы тек табиғатқа ғана емес, халықтың денсаулығына, әлеуметтік әл-ауқатына және экономикалық даму перспективасына да тікелей әсер етеді.
Бұл проблема Қазақстанның көптеген аймақтарына тән, ал олардың ішінде Ақмола облысының Аршалы ауданы ерекше назар аударуды қажет етеді. _
Өткен аптада ресми іссапармен Қазақстанның "Байтақ" жасылдар партиясының Ақмола облыстық филиалының басшылығы Аршалы ауданында іссапарда болып жергілікті экологиялық саланың белсенділерімен және аудандық "Байтақ" партиясы филиалының төрағасы Оспанова Күлпаш Балтабайқызымен кездесті.
Сонымен қатар ауданда ұйымдастырылып жатқан жалпыұлттық "Таза Қазақстан" акциясына куә болды. Аршалы ауданының әкімі Дастанбек Есжанов мырзамен кездесудің сәті түспеді.
Дегенмен, аудан белсенділер экологиялық бірқатар маңызды мәселелерді ашық көтерді. Бұл проблема бір емес бірнеше жылдар бойы созылып келе жатқаны шындық.
🏭 Қиыршық тас зауыттары: экономикалық пайда ма, экологиялық қауіп пе?
Аршалы ауданы табиғи ресурстарға бай өңір ретінде соңғы жылдары құрылыс материалдарын өндіру орталығына айналды. Ауданда ондаған қиыршық тас өндіретін кәсіпорындар жұмыс істейді. Бір жағынан, бұл — жаңа жұмыс орындары мен жергілікті экономиканы дамытуға мүмкіндік. Алайда екінші жағынан, бұл өндірістердің экологияға келтіріп отырған зияны орасан.
Қиыршық тас өндіру кезінде тау жыныстары жарылып, ұнтақталу барысында ауаға шаң бөлінеді, ал бұл шаңның таралуы атмосфера сапасын төмендетеді. Сарапшылардың айтуынша, бір карьерден тәулігіне 15–20 тоннаға дейін шаң бөлінуі мүмкін, бұл санитарлық нормалардан бірнеше есе артық.
Ауаның ластануы — демікпе, аллергия және өкпенің созылмалы аурулары сияқты дерттердің көбеюіне әкеліп соғады. Сонымен қатар, ауыр жүк көліктерінің үздіксіз қозғалысы ауыл жолдарын бүлдіріп, шу мен діріл деңгейін арттырады. Ал ашық карьерлер жер асты суларының табиғи ағымына кедергі келтіріп, экожүйенің тепе-теңдігін бұзады.
🌍 Халықаралық тәжірибе: экология мен өндіріс тепе-теңдігі
Экологиялық мәселелерді шешуде дамыған елдердің тәжірибесіне сүйену маңызды.
-
Швецияда кәсіпорындар шығарындылары үшін арнайы квоталар алады, ал экологиялық заңбұзушылықтар үшін салынатын айыппұл көлемі кейде зауыттың айлық табысынан да асып түседі.
-
Германияда карьерлерде шаңды басу үшін автоматты су бүрку және сүзгі жүйелері орнату міндетті. Сонымен бірге карьерлердің айналасына жасыл белдеулер отырғызу — заңмен бекітілген талап.
-
Жапонияда өндірістік нысандардың жұмыс уақыты шектеліп, қоғамдық экологиялық бақылау жүйесі кеңінен енгізілген.
Осындай тәжірибелерді енгізу арқылы Аршалыдағы экологиялық жағдайды да айтарлықтай жақсартуға болады. Экономикалық тиімділік пен табиғатты қорғау бір-біріне қайшы келмейді, керісінше, ұзақ мерзімді даму үшін қатар жүруі тиіс.
♻️ «Таза Қазақстан» бағдарламасы: экологиялық мәдениетті қалыптастыру
Қазақстанда экология мәселелерін шешуге бағытталған «Таза Қазақстан» республикалық бағдарламасы жүзеге асырылуда. Бағдарламаның мақсаты — елдің барлық өңірінде тазалық мәдениетін қалыптастыру, экологиялық акциялар өткізу және қоғамның назарын табиғатты қорғау мәселелеріне аудару.
Мәселен, 2024 жылы бағдарлама аясында ел бойынша 1,2 миллионнан астам адам қатысқан сенбіліктер ұйымдастырылып, 160 мың тоннаға жуық тұрмыстық қалдықтар шығарылды. Сонымен қатар, 5 миллионнан астам ағаш пен бұта отырғызылды.
Дегенмен, бұл шаралар тек маусымдық науқанмен шектелмеуі керек. Экологиялық мәдениет — күнделікті өмірдің бір бөлігіне айналуы тиіс. Ол үшін мемлекеттік бақылау мен қоғамдық белсенділікті ұштастыру маңызды.
Аршалы ауданындағы экологиялық ахуал — өндіріс пен табиғаттың тепе-теңдігін сақтау қажеттігін айқын көрсетіп отыр. Қиыршық тас зауыттарының бақылаусыз жұмысы экожүйеге елеулі қауіп төндіруде.
Бұл мәселені шешу үшін:
-
Экологиялық талаптарды қатаңдату;
-
Заманауи тазалау технологияларын енгізу;
-
Халықаралық тәжірибені пайдалану;
-
Қоғамдық экологиялық бақылауды күшейту қажет.
Табиғат — ұлттың ортақ байлығы. Егер біз қоршаған ортаны бүгін қорғауға нақты қадам жасамасақ, ертеңгі ұрпаққа қауіпсіз және жайлы орта қалдыру мүмкін болмайды. «Таза Қазақстан» бағдарламасының табысты болуы — әрбір азаматтың, әр кәсіпорын мен мемлекеттік органдардың ортақ жауапкершілігі.