Munarmedia.kz 20.11.2025 / Астана/ Қазақстан билігі білім беру саласындағы ең ауқымды қаржылық бұрмалаулардың бірін әшкереледі. Тексеру нәтижесінде бірқатар жеке мектептерде «өлі жандар» схемасына ұқсас тәсілмен мемлекеттен қаржы алғаны анықталды: іс жүзінде жоқ оқушыларға, сондай-ақ жұмыс істемеген мұғалімдерге бюджет есебінен қаражат бөлініп отырған.
Премьер-Министр О. Бектенов бұл жағдайды жүйелік проблема деп атап, саладағы есеп пен бақылауды түбегейлі қайта қарау қажеттігін мәлімдеді. Оның айтуынша, білім беру мекемелерін қаржыландыру механизмі ашық болуы тиіс, ал кез келген күмәнді дерек автоматты түрде тексерілуі керек.
Алдын ала деректерге қарағанда, кейбір жеке мектептер оқушы санын қолдан көбейтіп көрсетіп, мемлекеттен жан басына шаққандағы қаржыландыруды негізсіз алған. Сол сияқты фиктивті педагогтерді штатқа қосып, оларға бөлінген жалақыны мақсатсыз пайдаланған.
Мамандар мұндай әрекеттер бюджеттік қаражаттың тиімді жұмсалуына нұқсан келтіріп қана қоймай, жалпы білім беру сапасына, салаға деген қоғамдық сенімге де соққы болатынын айтады.
Премьер Бектеновтің тапсырмасымен білім саласына жаңа цифрлық бақылау платформасы — OrtaBilim енгізіледі.
Бұл жүйе:
-
әр оқушының нақты қатысуын,
-
мұғалімдердің жүктемесін,
-
мектептің қаржылық есептерін
онлайн режимде бақылауға мүмкіндік береді.
Автоматтандырылған деректер базасы жалған мәлімет енгізу әрекеттерін барынша азайтып, қаржылық бұрмалауларға тосқауыл қоюды көздейді.
Білім беру — мемлекеттік шығындардың ең ауқымды баптарының бірі. Сондықтан қаржының мақсатты жұмсалуы тікелей елдің адами капиталына әсер етеді.
Сарапшылардың пікірінше:
-
Артық төлемдер мен жалған есептер мемлекеттік бюджетке миллиондаған шығын келтіруі мүмкін.
-
Мұндай тәуекелдерді болдырмау үшін цифрлық бақылау тетіктерін енгізу — уақыт талабы.
-
Жаңа жүйе жеке мектептерге де, мемлекеттік құрылымдарға да бірдей талап қояды.
Ашылған заңбұзушылықтар білім беру саласында жүйелі реформаның қажеттігін көрсетіп отыр. Үкіметтің бақылауды күшейту және OrtaBilim платформасын енгізу туралы шешімі — қаржылық ашықтықты қамтамасыз етуге, білім жүйесіне деген сенімді арттыруға бағытталған қадам.
Алдағы уақытта бұл шаралар мектептердің жұмысын нақты деректер негізінде бағалауға және бюджеттік қаражаттың әділ бөлінуін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Қажет болса, осы материалды жаңалық форматына, қысқа пресс-релизге, немесе аналитикалық инфографика мәтініне бейімдеп бере аламын.