Пандора құжаттары: Әлемдік элитаның жасырын қаржылық операциялары әшкере болды
Халықаралық журналистік зерттеулер консорциумы (ICIJ) тарихтағы ең ірі ақпараттық ағымдардың бірі – Пандора құжаттарын жариялады. Бұл зерттеу әлемнің 35 қазіргі және бұрынғы мемлекет басшыларының, 330-дан астам саясаткер мен жоғары лауазымды тұлғалардың, сондай-ақ қашқындар мен алаяқтардың оффшорлық қаржылық схемаларға қатысы бар екенін көрсетеді.
Әлемдік көшбасшылардың құпия байлығы
Жасырын құжаттар Иордания королі, Украина, Кения, Эквадор президенттері, Чехия премьер-министрі және Ұлыбританияның бұрынғы премьер-министрі Тони Блэрдің оффшорлық мәмілелерге қатысқанын анықтады. Сонымен қатар, Ресей президентінің «бейресми үгіт-насихат министрінің» және 130-дан астам миллиардердің құпия активтері ашылды.
Байлық пен биліктің астыртын байланысы
Бұл құжаттар саясаткерлердің және бизнес элитасының өз мемлекеттерінде күрес жүргізуі тиіс қаржы құпиялылығын өз пайдасына қолданатынын дәлелдейді. Олар оффшорлық компаниялар арқылы активтерін жасырып, салық төлеуден жалтарып, өздерінің шынайы қаржылық мүмкіндіктерін құпия сақтайды.
Құпия активтер мен жасырын келісімдер
ICIJ зерттеуі нәтижесінде әлемдік деңгейдегі жасырын байлықтар туралы бірқатар деректер белгілі болды:
- Чехия премьер-министрі Андржей Бабиш Францияның Ривьерасында 22 миллион доллар тұратын зәулім сарайды оффшорлық компаниялар арқылы сатып алған;
- Гватемаланың ықпалды отбасыларының бірі АҚШ-тың Орталық жазығында 13 миллион долларды құпия трастқа жасырған;
- Иордания королі Абдалла II 106 миллион доллардан астам қаражатқа АҚШ пен Ұлыбританияда 14 зәулім үй сатып алған;
- Ресейлік, америкалық және түрік миллиардерлері оффшорлық жүйе арқылы өз активтерін жасыруда.
Оффшорлық аймақтар мен олардың рөлі
Құпия құжаттарда 956 оффшорлық компания анықталған, олардың басым бөлігі Британдық Виргин аралдарында тіркелген. Пандора құжаттары оффшорлық жүйенің әлемнің кез келген жерінде жұмыс істейтінін дәлелдейді. АҚШ-та, Еуропада және басқа да дамыған елдерде заң фирмалары, банктер мен қаржылық кеңесшілер бұл жүйенің ажырамас бөлігіне айналған.
Тимур Құлыбаевтың мәселесі
Құжаттарда қазақстандық олигарх Тимур Құлыбаевтың да аты аталады. Зерттеулер оның 22 елде 220-дан астам компаниясы мен трасттары бар екенін көрсетті. Сондай-ақ, оның Ұлыбританиядағы құны бірнеше миллион доллар тұратын жылжымайтын мүліктерге ие екені анықталды. Бұған қоса, Каспий құбыры консорциумындағы рөліне байланысты күмәнді қаржылық операциялар жасады деген күдікке ілінді. Құлыбаев бұл айыптауларды жоққа шығарып, өз әрекеттерінің заңды екенін мәлімдеді.
Әлемдік оффшорлық индустрияның басты ойыншылары
ICIJ зерттеулері АҚШ-тағы ең ірі заң фирмаларының бірі Baker McKenzie оффшорлық индустрияны дамытып, оның негізгі қатысушысы болғанын көрсетті. Бұл фирма малайзиялық 1MDB қорының миллиардтаған долларын жымқырды деп айыпталған Джоу Лоудың заңды істерін жүргізген.
Пандора құжаттары не көрсетті?
Бұл зерттеу оффшорлық қаржы жүйесінің әділетсіздігін және оның жаһандық экономикаға қалай әсер ететінін айқындап берді.
- Құпия оффшорлық жүйе әлемдік қаржы мен саясаттың ажырамас бөлігіне айналды;
- Саясаткерлер мен байлар өз капиталдарын салықтан жасыру үшін оффшорлық құралдарды пайдаланады;
- Заң фирмалары мен қаржы институттары осы жүйені дамытуда белсенді рөл атқарады.
Қорытынды
Пандора құжаттары – қазіргі заманның ең ірі қаржылық әшкерелеу оқиғаларының бірі. Бұл зерттеу қоғамға оффшорлық жүйенің шынайы бейнесін көрсетіп, әлемдік қаржы саласындағы әділетсіздікті айқын көрсетті. Елдер оффшорлық алаяқтықпен күресу үшін қандай шаралар қабылдайды – бұл уақыттың еншісінде.