Шекарашылар Солтүстік Қазақстан облысында қызмет атқаруға жағдайсыз екендерін айтып, өздері көмір сатып алып, ауылдағы 45 мың теңге тұратын киіз үйлерде жатуға мәжбүр екенін, ал арнайы құрал-жабдықтардан тек қатып қалған иттер бар екенін мәлімдеді, деп сенатор Андрей Лукин құқық қорғау органдары өкілдерімен өткен кездесуде айтты.
«Көзімізбен көріп, құрылыс жұмыстарының тоқтағанын байқадық, ешқандай жұмыстар жүргізілмеген. — деді сенатор аймақтарға жасалған тексерудің қорытындысы туралы. — Тоқтаудың себептерін анықтауға тырыстық, бірақ түсінікті жауап алмадық... Мысалы, Павлодар облысындағы "Арлан" бөлімшесі. Келісімшарт бойынша құрылыс құны 2,7 млрд теңге, 2024 жылға дейін игерілгені — 70%, объектінің дайындық деңгейі — 45%. Немесе Ақтөбе облысындағы "Байтурасай" бөлімшесі. Келісімшарт бойынша құрылыс құны 2,6 млрд теңге, 2024 жылға дейін игерілгені — 72%, дайындық деңгейі — 55%. Бұл жағдай барлық 20 нысан бойынша осындай».
ҚР Ұлттық қауіпсіздік комитеті төрағасының орынбасары, Шекара қызметі директоры Ерлан Алдажұманов Қазақстанның шекара қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша кешенді жоспарға сәйкес барлығы 50 застава салу қарастырылғанын айтты. 2023 жылы 20 застава салу жоспарланған, бірақ бүгінге дейін бірде-біреуі аяқталған жоқ, кейбірінде негіз қалаушы жұмыстар да толық аяқталмаған. Бүгінгі таңда барлық 20 шекара бөлімшесі бойынша жобалау-сметалық құжаттама әзірленуде. Сонымен қатар, солтүстік бағытта тағы 112 шекара заставасын салу қажет.
«Мысалы, бір мердігер — "Толагай 2050" ЖШС-нің жалпы жұмыс көлемі 60%-дан аспайды, екінші мердігер — "Капитал Констракшн" ЖШС-нің жұмысы 80%-дан аспайды, — деп шағымданды Шекара қызметінің басшысы. — Түрлі деңгейдегі кеңестер, выезд отырыстары, көлік министрлігі мен мердігерлердің өкілдерін тыңдау, айыппұл санкцияларын қолдану еш нәтиже бермеді, бұл жобалардың мерзімін 2025 жылға дейін шегеруге әкелді... Егер біз кешіксек, қайтадан проблемалар туындап, біздің тарапымыздан кезек пайда болады, ал Ресей жағынан кезек болмайды».
Жиында түсініктеме беру керек болды көлік вице-министрі Сатжан Аблалиевке, оның ведомствосы техникалық сипаттамаларды әзірлеумен айналысқан. Ол бастапқыда шекара өткізу пункттерін жеке байланыс құралдарымен жабдықтауды жоспарлағанын айтты (күн панельдері немесе генераторлардан электр, ұңғымадан немесе тасымалдаудан су), бірақ кейін ең жақын елді мекендер инфрақұрылымын пайдалану арзанырақ болатынын есептеген. Жобалық шешімдер қайта қарастырылған, кейін елде су тасқыны басталып, жұмысқа кедергі келтірді, содан кейін қаржыландыру мәселелері туындаған, деді Аблалиев. Оның айтуынша, қазіргі уақытта алғашқы 10 өткізу пунктін салуға арналған қосымша келісімдер дайындалып жатыр, қалғандарын жыл соңына дейін аяқтау жоспарлануда. Бұл мақсатқа 4 млрд теңге бөлінген, мердігерлер өзгеріссіз қалатын болады, себебі қазіргі келісімдерді жаңа бағалармен қайта қарастыру тиімсіз болар еді, деп қосты министр.
«Ratel» басылымы анықтағандай, мердігерлердің бірі — «Толагай 2050» ЖШС-нің күмәнді репутациясы бар және ол бұрын Қазақстанның экс-президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың отбасымен байланысты болған. Атап айтқанда, Антикор «Қазселезащита» басшылығының ісін тексерген, мұнда «Толагай 2050» пара беру ісі бойынша айыпталған.
АФМ ақпараттарына сәйкес, өткен жылы бұл компанияға қатысты екі қылмыстық іс бойынша тергеу жүргізілген. Бірінші іс — Алматыдағы Аксай су қоймасын салу кезінде 3,4 млрд теңге ұрлау, оның 1,5 млрд теңгесі алдын ала тергеу барысында қайтарылған. Қазіргі уақытта іс Алматы қаласының арнайы прокурорларына жіберілген. Екінші іс — Жезді өзенін қалпына келтіру жұмыстары кезінде Ұлытау облысында 178 млн теңге ұрлау фактісі бойынша. Бұл іс бойынша «Толагай 2050» ЖШС басшысы Қанат Нышановқа қатысты алдын ала тергеу толық шығынды өтеумен аяқталғандықтан тоқтатылды.
Сонымен қатар, журналистер «Толагай 2050» ЖШС-нің құрылтайшылар тізімінде 2020-2020 жылдары қайтыс болған Қазақстанның бірінші президентінің бауыры Болат Назарбаевтың қызы Ақбота Назарбаева болғанын анықтады.