📍 Munarmedia.kz | 21 қыркүйек 2025 жыл | Астана 2025 жылы жаңа туған балаларды саудалауға қатысты 19 қылмыстық іс тіркелген
Қазақстанда биылғы жылдың басынан бері жаңа туған сәбилерді сату фактілері бойынша 19 қылмыстық іс қозғалды. Бұл жайында ҚР Ішкі істер министрлігіне қарасты Адам саудасымен күрес басқармасы басшысының орынбасары Шынар Күчербаева мәлімдеді.
Ресми деректерге сәйкес, сәбилерді заңсыз сатумен байланысты схемаларға:
-
жаңа туған нәрестеден бас тартуға дайын ата-аналар;
-
балалы бола алмай жүрген отбасылар;
-
және делдал тұлғалар қатысқан. Соңғылары осы процесті жүйелі көлеңкелі бизнеске айналдырған.
Баланың бағасы — 500 мыңнан 1,5 миллион теңгеге дейін
Тергеу материалдарына сәйкес, нәрестелердің «бағасы» 500 000 теңгеден 1,5 миллион теңгеге дейін жеткен. Сауданың астарында — әлеуметтік қиындықтар мен құқықтық олқылықтар жатыр.
«Бала саудасының себептері әртүрлі болуы мүмкін — кедейлік, отбасылық қиындықтар немесе тек табыс табуға ұмтылыс. Бірақ кез келген жағдайда бала — тауар емес, бұл — адам құқықтарының өрескел бұзылуы», — деді Шынар Күчербаева.
Мәселенің жүйелі сипаты және заңсыз баланы асырап алу тетіктері
Мәжіліс депутаты Марат Башимов бұл мәселеге байланысты жүйелі көзқарас қалыптастыру қажеттігін атап өтті.
«Иә, бақылауды күшейтуге, жазаны қатайтуға болады. Бірақ мәселені тек қылмыстық сипатта қарастыру жеткіліксіз. Ең бастысы — заңды әрі ашық баланы асырап алу жүйесін жеңілдету, сол арқылы көлеңкелі әрекеттерге жол бермеу», — деді депутат.
Маман пікірінше, бүгінде елімізде балалар үйі мен бала асырап алу институты бар болғанымен, бұл жүйелер тым бюрократиялық, икемсіз және баяу. Соның салдарынан:
-
Кейбір ата-аналар мемлекеттік есепке алынбау үшін баланы перзентханадан тыс босанады;
-
Ал кейбір отбасылар заңсыз жолмен бала сатып алуға мәжбүр болады.
Бала — қоғамның аманаты
Бала саудасы — бұл тек құқық бұзушылық қана емес, мемлекет пен қоғам алдында тұрған моральдық-этикалық мәселе. Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша, бала сату немесе сатып алу әрекеттері үшін 10 жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылған.
Сонымен қатар, баладан бас тартқан аналардың балалар үйіне ресми түрде тапсыруын жеңілдету, ал бала асырап алғысы келетін отбасылар үшін тексеру және ресімдеу рәсімдерін оңтайландыру — қоғамдағы заңсыз сауданың жолын кесудің тиімді тәсілдерінің бірі болуы мүмкін.
Қорытынды
Қазақстанда жаңа туған сәбилерді заңсыз сату фактілері — елдегі әлеуметтік әділеттілік пен бала құқықтарын қорғау саласындағы жүйелі кемшіліктердің көрсеткіші. Қатаң жаза мен бақылаумен қатар, мемлекеттік жүйені реформалау, ашықтықты арттыру және құқықтық механизмдерді жеңілдету қажет.
Бала — мемлекеттің емес, ұлттың аманаты. Оны қорғау — қоғамның ортақ жауапкершілігі.
📷 Фото: ашық дереккөздерден
✍️ Munarmedia.kz редакциясы