Munarmedia.kz | 18.06.2025 / Астана
Алматыда туған, шешесі – қазақ, өзі өмір бойы Қазақстанда тұрған Мария (есімі өзгертілген) азаматтық алуға келгенде ұлттық тегін дәлелдей алмай, бірнеше рет құжат тапсырудан бас тартуға тап болған. Сервис орталығының қызметкерлері оның түр-әлпеті мен аты-жөнін орыс деп болжаған.
Ресейде туған Мария жастайынан Ресей азаматтығын алған. Кейін Қазақстанға оралып, қандас мәртебесін алғысы келгенімен, ұлттық болмысты анықтайтын құжат болмағандықтан өтініші қабылданбаған.
— «Мені көріп: “қазаққа ұқсамайсың”, “қазақ болсаң, дәлелде” деді. Қайта-қайта құжат сұрай берді. Соңында анаммен бірге баруға мәжбүр болдым», – дейді ол.
Қазақстан заңнамасында егер туу туралы куәлікте немесе жеке куәлікте ұлт көрсетілмесе, арнайы комиссия құрылып, ата-ананың құжаттары негізінде этникалық сәйкестік анықталады. Бірақ Алматыдағы кейбір мекемелер мұндай тәртіпті қолданбаған.
Қызметкерлердің бірі Марияға «қазақ ұлты тек әке арқылы беріледі» деп айтқан. Тағы бірі «төлқұжатқа анасы қазақ деп жазылғанына қарамастан, сенімді болу үшін тұрмысқа қазаққа шық» деп кеңес берген.
Соңында Алмалин ауданындағы орталық қызметкерлері оның құжаттарын қабылдап, процесс басталған. Ең бастысы – анасының қазақ екенін растайтын құжат жеткілікті болған.
Мамандардың айтуынша, ақпарат тапшылығы мен бірізді ереженің жоқтығы азаматтық алуда түрлі қиындықтар туғызуда. Қазақстанда этникалық қазақтарды елге қайтару үшін жеңілдетілген жүйе бар, бірақ орындаушылардың түсінбеуі немесе өз бетінше түсіндіруі азаматтардың құқығын шектеп отыр.