Сирек кездесетін металдар: АҚШ, Украина және Ресей арасындағы ресурс тартысы
Соңғы апталарда Мәскеу мен Киевтің сирек кездесетін металдар өндірісіне қатысты бастамалары көбейіп кетті. Бұл ұсыныстар шынайы жобаларға емес, көбірек саяси саудаға бағытталған сияқты. АҚШ үшін бұл металдар стратегиялық маңызға ие, ал Украина мен Ресей бұл жағдайды өз мүдделері үшін пайдалануға тырысып жатыр.
Сирек кездесетін металдар – жоғары технологиялық өндірістердің негізгі шикізаты. Олар электромобильдерден бастап, әскери ұшақтарға дейін қолданылады. Бүгінде АҚШ бұл металдардың 70%-ын Қытайдан импорттайды. Вашингтон Қытайға тәуелділікті азайтуға тырысқанымен, нақты балама әлі табылмады.
Трамп әкімшілігі бұл мәселеге ерекше назар аударуда. Украина АҚШ-қа өз территориясында кен орындарын игеруді ұсынып, қаржылық көмек пен қауіпсіздік кепілдіктерін алғысы келеді. Ресей де өз ресурстарын саудаға салып, жаңадан аннексияланған аймақтардағы кен орындарын игеруді ұсынуда.
АҚШ-тың Украинада сирек металдарды өндіруі қиын. Себебі, кен орындарының көбі не Ресей бақылауында, не соғыс аймағында. Тіпті, бейбітшілік орнаған күннің өзінде, Украина энергетикалық инфрақұрылымын қалпына келтірмейінше, өндірісті бастау қиынға соғады.
Ресейдің ұсынысы да шынайы жүзеге асуы екіталай. АҚШ Ресейге инвестиция салса, санкцияларға байланысты технологиялық кедергілерге тап болады. Одан бөлек, Қытай бұл салада Ресейдің басты серіктесі болғандықтан, Мәскеудің Вашингтонға кен орындарын ашуы Бейжіңге қарсы әрекет ретінде қабылдануы мүмкін.
Украина мен Ресейдің сирек кездесетін металдар туралы ұсыныстары – көбірек тактикалық маневрлер. Олар бұл мәселені саяси сауда құралы ретінде пайдаланып, келіссөздер кезінде артықшылық алуды көздеп отыр. Ал шын мәнінде, бұл жобалар соғыс аяқталғаннан кейін ғана нақты іске аса бастауы мүмкін. Бірақ ол үшін саяси тұрақтылық пен экономикалық жағдайдың жақсаруы қажет.
Асылбек Байжұмаұлы