Munarmedia.kz 27.09.2025 /Астана/ 2025 жылғы БҰҰ Бас Ассамблеясының сессиясы — әлемдік қауымдастық үшін бетбұрысты кезеңге айналды. Израиль мен Палестина арасындағы ұзаққа созылған қақтығысты екі мемлекет қағидаты негізінде шешуге бағытталған маңызды қадам жасалды — Палестина мемлекеті ресми түрде танылды. Бұл – тек символдық қадам емес, бұл – бейбітшілікке қол жеткізудің қажетті және саяси тұрғыдан дәйекті алғышарты.
2024 жылы Испания бұл бастаманы алғашқы болып жүзеге асырған елдердің бірі болды. Онымен қатар Ирландия, Норвегия және Словения да Палестинаны мойындады. Енді бұл үрдіске Австралия, Ұлыбритания, Канада және Португалия сынды мемлекеттер қосылып отыр.
Алайда, әлемдік қауымдастықтың бұл қадамына қарамастан, Таяу Шығыстағы зорлық-зомбылық пен бейберекетсіздік тоқтаған жоқ. 2023 жылғы 7 қазанда орын алған қанды терактілерден кейін жағдай күрт ушығып, Газа секторындағы күнделікті қырғын мен тұтқынға алу оқиғалары жалғасуда. 2025 жылғы 9 қыркүйекте Израиль тарапынан Катарға жасалған әуе шабуылы – халықаралық құқық пен БҰҰ Жарғысына ашық түрде қайшы келетін ең ірі әрекеттердің бірі ретінде тарихта қалды.
Палестина халқының бейбіт өмір сүруге және қауіпсіздікпен өмір сүруге деген заңды ұмтылысы жүйелі түрде аяққа тапталуда. Нью-Йоркте өткен осы аптадағы БҰҰ Бас Ассамблеясының отырысында әлем елдері осы қақтығысты шешудегі тарихи мүмкіндікті жіберіп алмауға тиіс. Қоғамдастық бұл шиеленісті — жаңа кезеңнің бастауы ретінде қабылдап, позитивті саяси импульс қалыптастыруы қажет.
Испания қақтығыс басталған сәттен бастап, мәселені батыл әрі бірізді түрде көтеріп келеді. Ел басшылығы бұл жағдайды жай ғана дағдарыс ретінде емес, әлемдік қауымдастықтың шешуші араласуын қажет ететін түбегейлі гуманитарлық және саяси мәселе ретінде бағалайды.
Испанияның бастамасымен осы аптада Нью-Йоркте Палестина-Израиль мәселесіне арналған халықаралық конференция өтуде. Сондай-ақ, Испания Норвегия, Франция және Сауд Арабиясымен бірлесіп, «Палестинаны қолдаудың Төтенше коалициясын» құру туралы ұсыныс жасады. Бұл бастама Палестина әкімшілігінің (ПӘ) институционалдық әлеуетін қалпына келтіруге және оның қаржылық тұрақтылығын нығайтуға бағытталған.
Бұған қоса, «Мадрид+» тобы арқылы Еуро-Араб диалогы жандандырылып, бейбіт келіссөздерге жаңа саяси серпін беру көзделуде.
2025 жылғы 12 қыркүйекте БҰҰ Бас Ассамблеясы қабылдаған Нью-Йорк декларациясы — екі мемлекет шешімін іске асырудағы маңызды құқықтық және саяси құралға айналды. Құжатта мүше мемлекеттердің уақытпен шектелген, нақты және қайтымсыз әрекеттер жасау міндеттемелері бекітілген. Бұл – Палестина мемлекетінің тәуелсіз, өміршең және демократиялық сипатын қамтамасыз ету жолындағы жаңа платформа.
Испания, Иордания және Бразилия – БҰҰ-ның Палестиналық босқындарға көмек көрсету және жұмыстарды ұйымдастыру агенттігі (БАПОР) министрлік отырысының тең төрағалары болып табылады. Бұл агенттік – Газа мен басқа аймақтардағы гуманитарлық көмек көрсетудегі басты құрылым. Испания оның қызметін қолдай отырып, гуманитарлық қағидаттарға қайшы келетін кез келген ұсынысты қабылдамауға дайын екенін мәлімдеді.
Палестина әкімшілігі бүгінгі күні қаржылық күйреудің табалдырығында тұр. Израиль тарапы салықтық түсімдерден бас тарту арқылы әкімшілікті әлсіретіп отыр. Осыған орай, БҰҰ байланыстар жөніндегі арнайы комитеті негізгі донор елдермен және халықаралық ұйымдармен бірлесе отырып, әкімшіліктің өміршеңдігін қалпына келтіру жолдарын қарастыруда.
Испания Еуропалық одақтың саяси ерік-жігері, жауапкершілігі мен мүмкіндіктері бар екенін баса айтып отыр. Бұл тұрғыда Еурокомиссия төрағасы Урсула фон дер Ляйеннің мәлімдемелері үміт отын жақты. Ендігі үміт — Израильмен арадағы Ассоциация туралы келісімді тоқтату, Батыс жағалаудағы заңсыз қоныстандыру саясатына қатысты экономикалық шектеулер енгізу, ХАМАС пен басқа да бейбіт процесті бұзушы топтарға қатысты қатаң санкциялар қолдану.
Қорытынды: үміт пен әрекетке шақыру
2025 жылғы БҰҰ Бас Ассамблеясы – екі мемлекет шешіміне жету жолындағы соңғы аялдама емес, қайта жаңа саяси дәуірдің бастамасы. Жаңа Глобалдық альянс Нью-Йорк декларациясын іске асыруға арналған негізгі құрылым ретінде жұмыс істейтін болады.
Газа секторындағы күн сайынғы гуманитарлық апат жағдайында әлем үміт отын өшірмеуге тиіс. Соңғы бір жылда жасалған батыл қадамдар бейбіт болашаққа деген сенім ұялатты. Испания бұл мақсат жолында — ұлттық, еуропалық және көпжақты деңгейлерде жұмыс істеуді жалғастыра береді.
Авторлық құқық: Project Syndicate, 2025. www.project-syndicate.org
Хосе Мануэль Альбарес Буэно
Испания Корольдігінің Сыртқы істер, Еуропалық Одақ және ынтымақтастық министрі